એકમ-1: વિકાસનો દૃષ્ટિકોણ - ૧૦૦ MCQs
પ્રશ્ન 1: 'વ્યક્તિના જીવનની શરૂઆત ક્યારથી થાય છે?'
- (A) જન્મથી
- (B) ગર્ભાધાનથી
- (C) બાળપણથી
- (D) યુવાવસ્થાથી
જવાબ: (B) ગર્ભાધાનથી
પ્રશ્ન 2: 'વ્યક્તિના વજન, કદ અને આકારમાં થતા વધારાને શું કહે છે?'
- (A) વિકાસ
- (B) પરિપક્વતા
- (C) વૃદ્ધિ
- (D) શિક્ષણ
જવાબ: (C) વૃદ્ધિ
પ્રશ્ન 3: 'વિકાસ એ ગુણાત્મક ફેરફાર છે' આ વિધાન કોણે આપ્યું છે?
- (A) ફ્રોઈડ
- (B) વૉટ્સન
- (C) હરલોક
- (D) ક્રો અને ક્રો
જવાબ: (C) હરલોક
પ્રશ્ન 4: વૃદ્ધિ કયા પાસાં સાથે સંબંધિત છે?
- (A) શારીરિક
- (B) માનસિક
- (C) સામાજિક
- (D) સાંવેગિક
જવાબ: (A) શારીરિક
પ્રશ્ન 5: વૃદ્ધિની પ્રક્રિયા ક્યારે શરૂ થાય છે?
- (A) જન્મ પછી
- (B) ગર્ભાધાનથી
- (C) બાળપણમાં
- (D) તરુણાવસ્થામાં
જવાબ: (B) ગર્ભાધાનથી
પ્રશ્ન 6: 'ઉંમર વધવાની સાથે આપણા વર્તનમાં થતાં પ્રગતિશીલ ફેરફારને શું કહે છે?'
- (A) વૃદ્ધિ
- (B) પરિપક્વતા
- (C) વિકાસ
- (D) સંવેગ
જવાબ: (C) વિકાસ
પ્રશ્ન 7: 'વિકાસ એ આજીવન ચાલતી પ્રક્રિયા છે.' આ વિધાન સાચું છે કે ખોટું?
- (A) સાચું
- (B) ખોટું
- (C) અંશતઃ સાચું
- (D) કહી શકાય નહીં
જવાબ: (A) સાચું
પ્રશ્ન 8: વિકાસની પ્રક્રિયા પર કોની અસર પડે છે?
- (A) શિક્ષણ
- (B) તાલીમ
- (C) વારસો અને વાતાવરણ
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 9: 'કોઈપણ પ્રકારની તાલીમ કે અનુભવથી નિરપેક્ષપણે થતી વિકાસની ઘટના' એટલે શું?
- (A) વૃદ્ધિ
- (B) વિકાસ
- (C) પરિપક્વતા
- (D) અનુકૂલન
જવાબ: (C) પરિપક્વતા
પ્રશ્ન 10: 'વૃદ્ધિ પ્રમાણાત્મક અને એકાંગી છે' જ્યારે વિકાસ કેવો છે?
- (A) પ્રમાણાત્મક
- (B) એકાંગી
- (C) ગુણાત્મક અને સર્વાંગી
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (C) ગુણાત્મક અને સર્વાંગી
પ્રશ્ન 11: વિકાસના સિદ્ધાંતોમાંથી કયો એક સિદ્ધાંત નથી?
- (A) વિકાસ ચોક્કસ તરેહ પ્રમાણે થાય છે.
- (B) વિકાસની પ્રક્રિયા કેન્દ્રથી પરિઘ તરફ થાય છે.
- (C) વિકાસની પ્રક્રિયા વિશિષ્ટથી સામાન્ય તરફ થાય છે.
- (D) વિકાસની પ્રક્રિયા સામાન્યથી વિશિષ્ટ તરફ થાય છે.
જવાબ: (C) વિકાસની પ્રક્રિયા વિશિષ્ટથી સામાન્ય તરફ થાય છે.
પ્રશ્ન 12: વિકાસની પ્રક્રિયા કયા બે પરિબળો પર આધારિત છે?
- (A) શિક્ષણ અને તાલીમ
- (B) વારસો અને વાતાવરણ
- (C) સંવેગ અને બુદ્ધિ
- (D) ઉંમર અને વજન
જવાબ: (B) વારસો અને વાતાવરણ
પ્રશ્ન 13: કઈ અવસ્થાને 'ટોળાની ઉંમર' પણ કહે છે?
- (A) પ્રારંભિક-બાલ્યાવસ્થા
- (B) ઉત્તર-બાલ્યાવસ્થા
- (C) શૈશવ
- (D) તરુણાવસ્થા
જવાબ: (B) ઉત્તર-બાલ્યાવસ્થા
પ્રશ્ન 14: પ્રારંભિક-બાલ્યાવસ્થાનો સમયગાળો કયો છે?
- (A) જન્મથી 2 વર્ષ
- (B) 2 થી 6 વર્ષ
- (C) 6 થી 12 વર્ષ
- (D) 12 થી 21 વર્ષ
જવાબ: (B) 2 થી 6 વર્ષ
પ્રશ્ન 15: કઈ અવસ્થામાં બાળકમાં 'જિજ્ઞાસાવૃત્તિ' તીવ્ર હોય છે?
- (A) શૈશવ
- (B) પ્રારંભિક-બાલ્યાવસ્થા
- (C) ઉત્તર-બાલ્યાવસ્થા
- (D) તરુણાવસ્થા
જવાબ: (B) પ્રારંભિક-બાલ્યાવસ્થા
પ્રશ્ન 16: કઈ અવસ્થાને 'સંક્રાંતિકાળ' પણ કહે છે?
- (A) બાલ્યાવસ્થા
- (B) તરુણાવસ્થા
- (C) યુવાવસ્થા
- (D) વૃદ્ધાવસ્થા
જવાબ: (B) તરુણાવસ્થા
પ્રશ્ન 17: તરુણાવસ્થા દરમિયાન કયા પ્રકારના ફેરફારો જોવા મળે છે?
- (A) શારીરિક
- (B) માનસિક
- (C) મનોશારીરિક
- (D) કોઈ ફેરફાર નહીં
જવાબ: (C) મનોશારીરિક
પ્રશ્ન 18: પુખ્તાવસ્થાનો સમયગાળો કયો ગણાય છે?
- (A) 12 થી 21 વર્ષ
- (B) 21 થી 40 વર્ષ
- (C) 40 થી 60 વર્ષ
- (D) 60 વર્ષ પછી
જવાબ: (B) 21 થી 40 વર્ષ
પ્રશ્ન 19: 'બાળકના વિકાસમાં વાલીની ભૂમિકા' કઈ બાબત સાથે સંકળાયેલી છે?
- (A) આદર્શ ઘર બનાવવું
- (B) મૂલ્ય શિક્ષણ આપવું
- (C) સર્વાંગી વિકાસને પોષવો
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 20: 'શિક્ષણ પરિપક્વતા બાદ જ આપવું જોઇએ', આ વિધાન શા માટે સાચું છે?
- (A) બાળક તાલીમ માટે તૈયાર હોય છે.
- (B) બાળકની શીખવાની ક્રિયા ઝડપી બને છે.
- (C) બાળક વધુ ધ્યાન આપી શકે છે.
- (D) (A) અને (B) બંને
જવાબ: (D) (A) અને (B) બંને
પ્રશ્ન 21: 'Hereditary Genius' પુસ્તક કોણે લખ્યું છે?
- (A) હરલોક
- (B) ફ્રાન્સિસ ગાલ્ટન
- (C) જીન પિયાજે
- (D) વૉટ્સન
જવાબ: (B) ફ્રાન્સિસ ગાલ્ટન
પ્રશ્ન 22: 'વિકાસની પ્રક્રિયામાં વ્યક્તિગત ભિન્નતા જોવા મળે છે.' આ વિધાન શું સૂચવે છે?
- (A) દરેક બાળકનો વિકાસ એક સરખો થતો નથી.
- (B) દરેક બાળકમાં વૃદ્ધિ એક સરખી હોય છે.
- (C) વિકાસની ગતિ હંમેશા એક સરખી રહે છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) દરેક બાળકનો વિકાસ એક સરખો થતો નથી.
પ્રશ્ન 23: કઈ ઉંમરે 'વૃદ્ધાવસ્થા' શરૂ થાય છે?
- (A) 40 વર્ષ પછી
- (B) 50 વર્ષ પછી
- (C) 60 વર્ષ પછી
- (D) 70 વર્ષ પછી
જવાબ: (C) 60 વર્ષ પછી
પ્રશ્ન 24: જીન પિયાજેના જ્ઞાનાત્મક વિકાસના સિદ્ધાંત મુજબ, જન્મથી બે વર્ષની ઉંમર સુધીમાં બાળક કેવી રીતે જ્ઞાન મેળવે છે?
- (A) પુસ્તકો વાંચીને
- (B) ઇન્દ્રિય અનુભવોથી
- (C) શાળાએ જઈને
- (D) વાતચીત કરીને
જવાબ: (B) ઇન્દ્રિય અનુભવોથી
પ્રશ્ન 25: કયો એકમ 'વિકાસના સિદ્ધાંતો' માં સમાવિષ્ટ નથી?
- (A) વિકાસ ચોક્કસ તરેહ પ્રમાણે થાય છે.
- (B) વિકાસ એ જન્મથી મૃત્યુ સુધી સતત ચાલતી પ્રક્રિયા છે.
- (C) વિકાસની પ્રક્રિયા પરાવલંબનથી સ્વાવલંબન તરફ હોય છે.
- (D) વિકાસની પ્રક્રિયા એકાંગી હોય છે.
જવાબ: (D) વિકાસની પ્રક્રિયા એકાંગી હોય છે.
પ્રશ્ન 26: 'વૃદ્ધિ' નું માપન કઈ રીતે થઈ શકે છે?
- (A) ભૌતિક માપ પદ્ધતિથી
- (B) મનોવૈજ્ઞાનિક ઉપકરણો દ્વારા
- (C) તાલીમથી
- (D) શિક્ષણથી
જવાબ: (A) ભૌતિક માપ પદ્ધતિથી
પ્રશ્ન 27: 'વિકાસ' નું માપન કઈ રીતે થઈ શકે છે?
- (A) ભૌતિક માપ પદ્ધતિથી
- (B) મનોવૈજ્ઞાનિક ઉપકરણો દ્વારા
- (C) સીધું અવલોકન કરીને
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) મનોવૈજ્ઞાનિક ઉપકરણો દ્વારા
પ્રશ્ન 28: બાલ્યાવસ્થા અને તરુણાવસ્થાને અનુરુપ શૈક્ષણિક ફલિતાર્થોમાં કઈ બાબતનો સમાવેશ થાય છે?
- (A) અનુકરણથી શીખવવું
- (B) કલ્પનાશક્તિનો વિકાસ કરવો
- (C) પ્રશંસા અને પ્રોત્સાહન પૂરું પાડવું
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 29: 'વિકાસની પ્રક્રિયા પરાવલંબનથી સ્વાવલંબન તરફ હોય છે.' આ વિધાનનો અર્થ શું છે?
- (A) બાળક બીજા પર નિર્ભર રહે છે.
- (B) બાળક બીજા પર નિર્ભરતા ઘટાડી પોતાની જાતે કામ કરતાં શીખે છે.
- (C) બાળક ક્યારેય બીજા પર નિર્ભર રહેતો નથી.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) બાળક બીજા પર નિર્ભરતા ઘટાડી પોતાની જાતે કામ કરતાં શીખે છે.
પ્રશ્ન 30: કઈ અવસ્થામાં બાળક 'સંઘર્ષ, હતાશા અને મૂંઝવણ' નો ગાળો અનુભવે છે?
- (A) શૈશવ
- (B) બાલ્યાવસ્થા
- (C) તરુણાવસ્થા
- (D) પુખ્તાવસ્થા
જવાબ: (C) તરુણાવસ્થા
પ્રશ્ન 31: હિન્દુ શાસ્ત્રો પ્રમાણે 'સંન્યાસાશ્રમ' નો સમયગાળો કયો ગણાય છે?
- (A) 26 થી 50 વર્ષ
- (B) 51 થી 75 વર્ષ
- (C) 76 વર્ષથી મૃત્યુ સુધી
- (D) જન્મથી 25 વર્ષ
જવાબ: (C) 76 વર્ષથી મૃત્યુ સુધી
પ્રશ્ન 32: 'વૃદ્ધિ એ વિકાસની પૂર્વશરત છે.' આ વિધાનનો અર્થ શું છે?
- (A) વૃદ્ધિ પહેલા થાય છે, પછી વિકાસ થાય છે.
- (B) વિકાસ પહેલા થાય છે, પછી વૃદ્ધિ થાય છે.
- (C) બંને એકસાથે થાય છે.
- (D) બંનેનો કોઈ સંબંધ નથી.
જવાબ: (A) વૃદ્ધિ પહેલા થાય છે, પછી વિકાસ થાય છે.
પ્રશ્ન 33: 'વિકાસ' પર કોની અસર પડે છે?
- (A) શિક્ષણ
- (B) તાલીમ
- (C) વારસો અને વાતાવરણ
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 34: વૃદ્ધિ અને વિકાસ વચ્ચેનો તફાવત દર્શાવતા કયા લક્ષણો સાચા છે?
- (A) વૃદ્ધિ એકાંગી છે જ્યારે વિકાસ સર્વાંગી છે.
- (B) વૃદ્ધિ વારસા પર આધારિત છે જ્યારે વિકાસ વારસો અને વાતાવરણ બંને પર.
- (C) વૃદ્ધિ ભૌતિક માપ પદ્ધતિથી માપી શકાય છે જ્યારે વિકાસ મનોવૈજ્ઞાનિક ઉપકરણો દ્વારા.
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 35: જીન પિયાજેના સિદ્ધાંત મુજબ, 12 થી 15 વર્ષના ગાળામાં બાળક કેવા ખ્યાલો સમજી શકે છે?
- (A) ભૌતિક જગત
- (B) ઇન્દ્રિય અનુભવો
- (C) અમૂર્ત ખ્યાલો, સિદ્ધાંતો, તર્ક સંબંધો
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (C) અમૂર્ત ખ્યાલો, સિદ્ધાંતો, તર્ક સંબંધો
પ્રશ્ન 36: વિકાસની કઈ અવસ્થામાં 'વિજાતીય આકર્ષણ' જોવા મળે છે?
- (A) બાલ્યાવસ્થા
- (B) તરુણાવસ્થા
- (C) પુખ્તાવસ્થા
- (D) વૃદ્ધાવસ્થા
જવાબ: (B) તરુણાવસ્થા
પ્રશ્ન 37: 'મધ્ય પુખ્તાવસ્થા' નો સમયગાળો કયો છે?
- (A) 21 થી 40 વર્ષ
- (B) 40 થી 60 વર્ષ
- (C) 60 થી 75 વર્ષ
- (D) 75 વર્ષથી મૃત્યુ સુધી
જવાબ: (B) 40 થી 60 વર્ષ
પ્રશ્ન 38: કઈ અવસ્થામાં વ્યક્તિ સફળતાને ટકાવવાનો પ્રયાસ કરે છે?
- (A) યુવાવસ્થા
- (B) પ્રૌઢાવસ્થા
- (C) વૃદ્ધાવસ્થા
- (D) તરુણાવસ્થા
જવાબ: (B) પ્રૌઢાવસ્થા
પ્રશ્ન 39: બાળકના વિકાસમાં શિક્ષકની ભૂમિકામાં કઈ બાબતનો સમાવેશ થાય છે?
- (A) આદર્શ વર્તન પૂરું પાડવું
- (B) હકારાત્મક સૂચનો દ્વારા પ્રેરણા આપવી
- (C) કોમળ ભાવનાઓને સમજવી
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 40: 'તરુણાવસ્થા' દરમિયાન તરુણને કયા પ્રકારનું માર્ગદર્શન મળવું જરૂરી છે?
- (A) શારીરિક
- (B) માનસિક
- (C) મનોવૈજ્ઞાનિક
- (D) વ્યાવસાયિક
જવાબ: (C) મનોવૈજ્ઞાનિક
પ્રશ્ન 41: 'શરીરના કોઇ એક અંગ વિશેનો એકાંગી ફેરફાર' શું સૂચવે છે?
- (A) વૃદ્ધિ
- (B) વિકાસ
- (C) પરિપક્વતા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) વૃદ્ધિ
પ્રશ્ન 42: વિકાસની પ્રક્રિયાનો ચોક્કસ ક્રમ શું છે?
- (A) ગબડવું, બેસવું, ઊભા રહેવું, ચાલવું
- (B) ચાલવું, ઊભા રહેવું, બેસવું, ગબડવું
- (C) ઊભા રહેવું, ચાલવું, બેસવું, ગબડવું
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) ગબડવું, બેસવું, ઊભા રહેવું, ચાલવું
પ્રશ્ન 43: 'બાળક જેવું જોશે, સાંભળશે તેવું જ અનુકરણ કરશે.' આ કઈ અવસ્થાની લાક્ષણિકતા છે?
- (A) 0-3 વર્ષ
- (B) 3-6 વર્ષ
- (C) 6-12 વર્ષ
- (D) 12-21 વર્ષ
જવાબ: (B) 3-6 વર્ષ
પ્રશ્ન 44: 'એક માતા સો શિક્ષકની ગરજ સારે છે.' આ વિધાન કોના વિકાસના સંદર્ભમાં સાચું છે?
- (A) સામાજિક
- (B) શારીરિક
- (C) સાંવેગિક
- (D) સર્વાંગી
જવાબ: (D) સર્વાંગી
પ્રશ્ન 45: 'વિકાસ એ પરાવલંબનથી સ્વાવલંબન તરફ હોય છે.' આ વિધાન કોને લાગુ પડે છે?
- (A) વૃદ્ધિ
- (B) વિકાસ
- (C) પરિપક્વતા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વિકાસ
પ્રશ્ન 46: પ્રારંભિક-બાલ્યાવસ્થામાં બાળકમાં કયો વિકાસ જોવા મળે છે?
- (A) શારીરિક
- (B) ભાષાકીય
- (C) (A) અને (B) બંને
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (C) (A) અને (B) બંને
પ્રશ્ન 47: ઉત્તર-બાલ્યાવસ્થામાં કઈ પ્રક્રિયામાં થોડી સ્થિરતા જોવા મળે છે?
- (A) શારીરિક વિકાસ
- (B) માનસિક વિકાસ
- (C) સામાજિક વિકાસ
- (D) સાંવેગિક વિકાસ
જવાબ: (A) શારીરિક વિકાસ
પ્રશ્ન 48: તરુણાવસ્થાનો ગાળો કયો ગણવામાં આવે છે?
- (A) તેર વર્ષથી એકવીસ વર્ષ સુધી
- (B) દસ વર્ષથી અઢાર વર્ષ સુધી
- (C) પંદર વર્ષથી વીસ વર્ષ સુધી
- (D) બાર વર્ષથી ચૌદ વર્ષ સુધી
જવાબ: (A) તેર વર્ષથી એકવીસ વર્ષ સુધી
પ્રશ્ન 49: 'વૃદ્ધિ' અને 'વિકાસ' એકબીજા પર આધારિત છે, આ વિધાન સાચું છે કે ખોટું?
- (A) સાચું
- (B) ખોટું
- (C) અંશતઃ સાચું
- (D) કહી શકાય નહીં
જવાબ: (A) સાચું
પ્રશ્ન 50: કયા વૈજ્ઞાનિકના મતે વારસો અને વાતાવરણ બંને બુદ્ધિ નક્કી કરનારા અગત્યનાં પરિબળો છે?
- (A) બર્ટન વ્હાઇટ
- (B) હોર્ને
- (C) ક્રો અને ક્રો
- (D) ગાલ્ટન
જવાબ: (B) હોર્ને
પ્રશ્ન 51: 'આનુવંશિક લક્ષણોનું ચોક્કસ ઉંમરે આપમેળે થતું પ્રગટીકરણ' શું દર્શાવે છે?
- (A) વૃદ્ધિ
- (B) વિકાસ
- (C) પરિપક્વતા
- (D) શિક્ષણ
જવાબ: (C) પરિપક્વતા
પ્રશ્ન 52: વિકાસની પ્રક્રિયા કયા તબક્કાઓમાંથી પસાર થાય છે?
- (A) જન્મ પૂર્વેની અવસ્થા
- (B) શૈશવ
- (C) બાલ્યાવસ્થા
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 53: 'વૃદ્ધિથી શરીરના વજન, કદ અને આકારમાં ફેરફાર થાય છે.' આ વિધાન શું સૂચવે છે?
- (A) વૃદ્ધિ એકાંગી છે.
- (B) વૃદ્ધિ ગુણાત્મક છે.
- (C) વૃદ્ધિ સર્વાંગી છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) વૃદ્ધિ એકાંગી છે.
પ્રશ્ન 54: જીન પિયાજેના મતે, કઈ અવસ્થામાં બાળક ભૌતિક જગતને આત્મકેન્દ્રી રીતે જુએ છે?
- (A) જન્મથી બે વર્ષ
- (B) બેથી સાત વર્ષ
- (C) સાતથી બાર વર્ષ
- (D) બારથી પંદર વર્ષ
જવાબ: (B) બેથી સાત વર્ષ
પ્રશ્ન 55: બાળકના વિકાસમાં વારસાની અસર જાણવા માટે કોના પર પ્રયોગો થયા છે?
- (A) એકદળ જોડિયા બાળકો
- (B) દત્તક બાળકો
- (C) અનાથ બાળકો
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) એકદળ જોડિયા બાળકો
પ્રશ્ન 56: 'બાહ્ય/ભૌતિક વાતાવરણ' માં કોનો સમાવેશ થાય છે?
- (A) વૃક્ષ, મકાન, સૂર્ય
- (B) કુટુંબ, જ્ઞાતિના રિવાજો
- (C) વિચારક્રિયા
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (A) વૃક્ષ, મકાન, સૂર્ય
પ્રશ્ન 57: 'વાતાવરણ' માં કોનો સમાવેશ થાય છે?
- (A) આંતરિક વાતાવરણ
- (B) બાહ્ય/ભૌતિક વાતાવરણ
- (C) સામાજિક વાતાવરણ
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 58: કયા દેશના મનોવૈજ્ઞાનિકો બુદ્ધિ પર વાતાવરણની અસરને વિશેષપણે સ્વીકારે છે?
- (A) અમેરિકા
- (B) રશિયા
- (C) ફ્રાન્સ
- (D) ભારત
જવાબ: (B) રશિયા
પ્રશ્ન 59: બાળકના વિકાસમાં વાલીએ કેવી ભૂમિકા ભજવવી જોઈએ?
- (A) આદર્શ વર્તન પૂરું પાડવું
- (B) બાળકેન્દ્રી ઘર બનાવવું
- (C) બાળક સાથે સારો સમય વિતાવવો
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 60: બાળકના વિકાસમાં શિક્ષકે કયા પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ કરાવવી જોઈએ?
- (A) શારીરિક વિકાસને પોષે તેવી
- (B) માનસિક વિકાસને પોષે તેવી
- (C) સામાજિક વિકાસને પોષે તેવી
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 61: 'માતા એ શ્રેષ્ઠ શિક્ષક છે.' આ વિધાન કયા સંદર્ભમાં સાચું છે?
- (A) બાળકનો સૌથી વધુ સંબંધ માતા સાથે હોય છે.
- (B) માતા બાળકને શાળાનું શિક્ષણ આપે છે.
- (C) માતા બાળકને માત્ર બોલતા શીખવે છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) બાળકનો સૌથી વધુ સંબંધ માતા સાથે હોય છે.
પ્રશ્ન 62: 'મૂલ્ય શિક્ષણ ઘરમાંથી જ પ્રાપ્ત થાય તેવું આચરણ' કોણે કરવું જોઈએ?
- (A) શિક્ષકે
- (B) માતા-પિતાએ
- (C) સમાજે
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) માતા-પિતાએ
પ્રશ્ન 63: વૃદ્ધિ અને વિકાસ વચ્ચેનો તફાવત દર્શાવતું કયું વિધાન ખોટું છે?
- (A) વૃદ્ધિ ભૌતિક માપ પદ્ધતિથી માપી શકાય છે.
- (B) વિકાસ મનોવૈજ્ઞાનિક ઉપકરણો દ્વારા માપી શકાય છે.
- (C) વૃદ્ધિ આજીવન ચાલતી પ્રક્રિયા છે.
- (D) વિકાસ આજીવન ચાલતી પ્રક્રિયા છે.
જવાબ: (C) વૃદ્ધિ આજીવન ચાલતી પ્રક્રિયા છે.
પ્રશ્ન 64: 'પરિપક્વતા' કોના પર આધારિત છે?
- (A) વૃદ્ધિ અને વિકાસની મહત્તમ કક્ષા
- (B) શિક્ષણ અને તાલીમ
- (C) વાતાવરણ
- (D) વારસો
જવાબ: (A) વૃદ્ધિ અને વિકાસની મહત્તમ કક્ષા
પ્રશ્ન 65: 'પ્રશંસા એ આ ઉંમરના બાળકો માટે ટોનિક જેવું કાર્ય કરે છે.' અહીં કઈ ઉંમરની વાત થઈ રહી છે?
- (A) બાલ્યાવસ્થા
- (B) તરુણાવસ્થા
- (C) યુવાવસ્થા
- (D) વૃદ્ધાવસ્થા
જવાબ: (A) બાલ્યાવસ્થા
પ્રશ્ન 66: 'બાળક બની, બાળકની નિર્દોષ લાગણીઓને મનોવૈજ્ઞાનિક દ્દષ્ટિએ સમજવી જોઇએ.' આ કોની ભૂમિકા છે?
- (A) વાલી
- (B) શિક્ષક
- (C) મિત્ર
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) શિક્ષક
પ્રશ્ન 67: વૃદ્ધાવસ્થાની એક સમસ્યા કઈ છે?
- (A) આર્થિક અસલામતી
- (B) સમય કેમ પસાર કરવો
- (C) લાગણીશીલતા વધુ જોવા મળવી
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 68: વિકાસના કયા તબક્કામાં 'કલ્પનાશીલતા અને અતિ લાગણીશીલતા' જોવા મળે છે?
- (A) પ્રારંભિક-બાલ્યાવસ્થા
- (B) ઉત્તર-બાલ્યાવસ્થા
- (C) તરુણાવસ્થા
- (D) પુખ્તાવસ્થા
જવાબ: (C) તરુણાવસ્થા
પ્રશ્ન 69: 'જીવન જીવવા માટે અને આર્થિક ઉપાર્જન અંગેનું કૌશલ્ય પ્રાપ્ત કરવાનું' કયા આશ્રમમાં હોય છે?
- (A) બ્રહ્મચર્યાશ્રમ
- (B) ગૃહસ્થાશ્રમ
- (C) વાનપ્રસ્થાશ્રમ
- (D) સંન્યાસાશ્રમ
જવાબ: (A) બ્રહ્મચર્યાશ્રમ
પ્રશ્ન 70: 'બાળકના આત્મનિર્ભર બનવાના તમામ પ્રયત્નોની નોંધ લઇ, તેને બિરદાવવો જોઇએ.' આ કઈ અવસ્થાને લાગુ પડે છે?
- (A) શૈશવ
- (B) બાલ્યાવસ્થા
- (C) તરુણાવસ્થા
- (D) પુખ્તાવસ્થા
જવાબ: (B) બાલ્યાવસ્થા
પ્રશ્ન 71: કઈ અવસ્થા દરમિયાન 'લૈંગિક તફાવત અને સારાનરસાનો ખ્યાલ' વિકસે છે?
- (A) પ્રારંભિક-બાલ્યાવસ્થા
- (B) ઉત્તર-બાલ્યાવસ્થા
- (C) તરુણાવસ્થા
- (D) પુખ્તાવસ્થા
જવાબ: (A) પ્રારંભિક-બાલ્યાવસ્થા
પ્રશ્ન 72: 'વિકાસ પર થતી વારસો અને વાતાવરણની અસર' માં કયા પરિબળોનો સમાવેશ થાય છે?
- (A) જનીનતત્વો
- (B) ભૌગોલિક વાતાવરણ
- (C) સામાજિક વાતાવરણ
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 73: 'વિકાસની પ્રક્રિયામાં એક તબક્કા પછી બીજો, પછી ત્રીજો એ ક્રમ જોવા મળે છે.' આ વિધાન શું સૂચવે છે?
- (A) વિકાસ ક્રમબદ્ધ અને સુસંવાદી છે.
- (B) વિકાસ અચાનક થાય છે.
- (C) વિકાસનું અનુમાન લગાવી શકાતું નથી.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) વિકાસ ક્રમબદ્ધ અને સુસંવાદી છે.
પ્રશ્ન 74: 'પિતા શ્રેષ્ઠ આચાર્ય છે.' આ વિધાનનો અર્થ શું છે?
- (A) પિતા બાળકને શાળાએ મોકલે છે.
- (B) પિતા બાળકને જીવનના પાઠ શીખવે છે.
- (C) પિતા બાળકને શિક્ષા કરે છે.
- (D) પિતા બાળકને રમત-ગમત શીખવે છે.
જવાબ: (B) પિતા બાળકને જીવનના પાઠ શીખવે છે.
પ્રશ્ન 75: 'બાળકના વિકાસમાં વાલીની ભૂમિકા' કયા પ્રકારના વાતાવરણનું નિર્માણ કરવાની છે?
- (A) ભયભીત
- (B) હુંફાળું અને આદર્શ
- (C) જટિલ
- (D) સ્પર્ધાત્મક
જવાબ: (B) હુંફાળું અને આદર્શ
પ્રશ્ન 76: 'આવુ ન કરાય' તેવા નકારાત્મક સૂચનોને બદલે 'આમ કરાય' તેવા હકારાત્મક સૂચનો દ્વારા બાળકોને પ્રેરણા પૂરી પાડવી જોઇએ.' આ શૈક્ષણિક ફલિતાર્થ કઈ અવસ્થાને લાગુ પડે છે?
- (A) બાલ્યાવસ્થા
- (B) તરુણાવસ્થા
- (C) પુખ્તાવસ્થા
- (D) વૃદ્ધાવસ્થા
જવાબ: (A) બાલ્યાવસ્થા
પ્રશ્ન 77: 'તરુણો સામે સારા આદર્શ રજૂ કરવાથી તે આદર્શ પ્રતિભા (Ego Ideal) તરીકે તેનો સ્વીકાર કરે છે.' આ કઈ અવસ્થાનો શૈક્ષણિક ફલિતાર્થ છે?
- (A) બાલ્યાવસ્થા
- (B) તરુણાવસ્થા
- (C) યુવાવસ્થા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) તરુણાવસ્થા
પ્રશ્ન 78: 'વૃદ્ધિ' અને 'પરિપક્વતા' વચ્ચેનો સંબંધ શું છે?
- (A) વૃદ્ધિ પરિપક્વતાનું પ્રથમ પગથિયું છે.
- (B) પરિપક્વતા વૃદ્ધિનું પ્રથમ પગથિયું છે.
- (C) બંને સ્વતંત્ર પ્રક્રિયાઓ છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) વૃદ્ધિ પરિપક્વતાનું પ્રથમ પગથિયું છે.
પ્રશ્ન 79: વિકાસની પ્રક્રિયા કઈ દિશામાં થાય છે?
- (A) મસ્તકથી ધડ તરફ
- (B) ધડથી મસ્તક તરફ
- (C) હાથથી પગ તરફ
- (D) પગથી હાથ તરફ
જવાબ: (A) મસ્તકથી ધડ તરફ
પ્રશ્ન 80: 'વૃદ્ધિથી શરીરના અંગોમાં થતા ફેરફાર' શું સૂચવે છે?
- (A) વિકાસ
- (B) વૃદ્ધિ
- (C) પરિપક્વતા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વૃદ્ધિ
પ્રશ્ન 81: વિકાસનું કયું લક્ષણ છે?
- (A) વિકાસ ગુણાત્મક ફેરફાર સૂચવે છે.
- (B) વિકાસ એકાંગી છે.
- (C) વિકાસ મર્યાદિત સમય માટે થાય છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) વિકાસ ગુણાત્મક ફેરફાર સૂચવે છે.
પ્રશ્ન 82: વિકાસના વિવિધ તબક્કાઓ વિશેનો અભ્યાસ શા માટે જરૂરી છે?
- (A) અભ્યાસની સરળતા ખાતર
- (B) બાળકના વર્તનને સમજવા
- (C) શિક્ષણ કાર્ય વધુ અસરકારક બનાવવા
- (D) (B) અને (C) બંને
જવાબ: (D) (B) અને (C) બંને
પ્રશ્ન 83: 'વિકાસ એ સતત ચાલતી પ્રક્રિયા છે.' આ વિધાન કયા તબક્કાને લાગુ પડે છે?
- (A) જન્મથી મૃત્યુ સુધી
- (B) ગર્ભાધાનથી મૃત્યુ સુધી
- (C) બાળપણથી યુવાવસ્થા સુધી
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) ગર્ભાધાનથી મૃત્યુ સુધી
પ્રશ્ન 84: 'આત્મનિર્ભર બનવાના પ્રયત્નો' કઈ અવસ્થામાં જોવા મળે છે?
- (A) શૈશવ
- (B) બાલ્યાવસ્થા
- (C) તરુણાવસ્થા
- (D) પુખ્તાવસ્થા
જવાબ: (B) બાલ્યાવસ્થા
પ્રશ્ન 85: કઈ ઉંમરના ગાળામાં 'વિકાસની ગતિ ઝડપી' હોય છે?
- (A) શૈશવ અને તરુણાવસ્થા
- (B) બાલ્યાવસ્થા અને પ્રૌઢાવસ્થા
- (C) યુવાવસ્થા અને વૃદ્ધાવસ્થા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) શૈશવ અને તરુણાવસ્થા
પ્રશ્ન 86: 'દરેક બાળકમાં વિકાસની પ્રક્રિયા લગભગ સમાન જોવા મળે છે.' આ વિધાન શું સૂચવે છે?
- (A) વિકાસની આગાહી કરી શકાતી નથી.
- (B) વિકાસની આગાહી કરી શકાય છે.
- (C) વિકાસ અચાનક થાય છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વિકાસની આગાહી કરી શકાય છે.
પ્રશ્ન 87: 'વિકાસની પ્રક્રિયા કેન્દ્ર(મધ્યભાગ)થી પરિઘ (છેડા) તરફ થાય છે.' આ કયા સિદ્ધાંતને લાગુ પડે છે?
- (A) વિકાસનો તબક્કાવાર સિદ્ધાંત
- (B) વિકાસનો ક્રમિક સિદ્ધાંત
- (C) વિકાસનો દિશાનો સિદ્ધાંત
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (C) વિકાસનો દિશાનો સિદ્ધાંત
પ્રશ્ન 88: 'વિકાસ સર્વાંગી સાંગોપાંગ ફેરફાર સૂચવે છે.' આ વિધાન શું દર્શાવે છે?
- (A) વિકાસ માત્ર શારીરિક છે.
- (B) વિકાસ શારીરિક, માનસિક, સામાજિક વગેરે પાસાઓને આવરી લે છે.
- (C) વિકાસ માત્ર માનસિક છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વિકાસ શારીરિક, માનસિક, સામાજિક વગેરે પાસાઓને આવરી લે છે.
પ્રશ્ન 89: 'બાળકના વિકાસમાં વાલીની ભૂમિકા'માં કઈ બાબતનો સમાવેશ થતો નથી?
- (A) શારીરિક વિકાસને પોષે તેવી પ્રવૃત્તિ આપવી.
- (B) માનસિક વિકાસને પોષે તેવી પ્રવૃત્તિ આપવી.
- (C) બાળકને માર, લાલચ, ધમકાવવાથી દૂર રાખવા.
- (D) બાળકને ટીવી અને મોબાઈલ પર વધુ સમય પસાર કરવા દેવો.
જવાબ: (D) બાળકને ટીવી અને મોબાઈલ પર વધુ સમય પસાર કરવા દેવો.
પ્રશ્ન 90: 'બાળકના વિકાસમાં શિક્ષકની ભૂમિકા'માં કઈ બાબતનો સમાવેશ થાય છે?
- (A) નાના, મોટા સ્નાયુઓની કેળવણી માટેની પ્રવૃત્તિઓ આપવી.
- (B) એકાગ્રતાની પ્રવૃત્તિઓ કરાવવી.
- (C) સમૂહ પ્રવૃત્તિઓ કરાવવી.
- (D) ઉપરોક્ત તમામ
જવાબ: (D) ઉપરોક્ત તમામ
પ્રશ્ન 91: 'વૃદ્ધિ' અને 'વિકાસ' એકબીજાના વિરોધી નથી, પણ કેવા છે?
- (A) સ્વતંત્ર
- (B) પૂરક
- (C) એકાંગી
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) પૂરક
પ્રશ્ન 92: 'તરુણાવસ્થા' દરમિયાન તરુણોમાં કઈ વૃત્તિ જોવા મળે છે?
- (A) અનુકરણ
- (B) વિરપૂજા
- (C) અહંકેન્દ્રિતા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વિરપૂજા
પ્રશ્ન 93: 'જીવનની શરુઆત જન્મથી થાય છે, મનોવૈજ્ઞાનિકોના મતે વ્યક્તિના જીવનની શરુઆત ગર્ભાધાનથી થાય છે.' આ વિધાન કયા સંદર્ભમાં રજૂ કરવામાં આવ્યું છે?
- (A) વૃદ્ધિ
- (B) વિકાસ
- (C) પરિપક્વતા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વિકાસ
પ્રશ્ન 94: 'વૃદ્ધિનો સમય મર્યાદિત છે, અમુક ઉંમરે વૃદ્ધિ અટકી જાય છે.' આ કઈ લાક્ષણિકતા છે?
- (A) વિકાસ
- (B) વૃદ્ધિ
- (C) પરિપક્વતા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વૃદ્ધિ
પ્રશ્ન 95: 'વિકાસ વર્તનમાં થતા ફેરફાર સાથે જોડાયેલ છે.' આ વિધાન શું સૂચવે છે?
- (A) વિકાસ શારીરિક છે.
- (B) વિકાસ ગુણાત્મક છે.
- (C) વિકાસ પ્રમાણાત્મક છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વિકાસ ગુણાત્મક છે.
પ્રશ્ન 96: 'પરિપક્વતાને કારણે જ બાળકમાં વિવિધ પ્રકારનાં વર્તનો શીખવાની તત્પરતા આવે છે.' આ વિધાનનો અર્થ શું છે?
- (A) બાળક તૈયાર થયા બાદ જ શીખે છે.
- (B) બાળક ગમે ત્યારે શીખી શકે છે.
- (C) બાળકને શીખવા માટે તાલીમની જરૂર નથી.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (A) બાળક તૈયાર થયા બાદ જ શીખે છે.
પ્રશ્ન 97: 'વ્યક્તિનું ઘડતર માત્ર વારસાથી કે માત્ર વાતાવરણથી થતું નથી, પરંતુ બંનેની આંતરક્રિયાથી થાય છે.' આ વિધાન કોણે આપ્યું છે?
- (A) ક્રો અને ક્રો
- (B) વોટ્સન
- (C) ફ્રાન્સિસ ગાલ્ટન
- (D) જીન પિયાજે
જવાબ: (A) ક્રો અને ક્રો
પ્રશ્ન 98: 'વિકાસ એ વૃદ્ધિની અનુગામી ઘટના છે.' આ વિધાન શું સૂચવે છે?
- (A) વિકાસ પછી વૃદ્ધિ થાય છે.
- (B) વિકાસ અને વૃદ્ધિનો સંબંધ નથી.
- (C) વૃદ્ધિ થયા બાદ વિકાસ થાય છે.
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (C) વૃદ્ધિ થયા બાદ વિકાસ થાય છે.
પ્રશ્ન 99: 'બાળક વૃત્તિ પ્રધાન છે તે પોતાના વર્તન પર નિયંત્રણ ધરાવતા નથી.' આ કઈ અવસ્થાની લાક્ષણિકતા છે?
- (A) શૈશવ
- (B) બાલ્યાવસ્થા
- (C) તરુણાવસ્થા
- (D) પુખ્તાવસ્થા
જવાબ: (B) બાલ્યાવસ્થા
પ્રશ્ન 100: 'વિકાસ એ પરાવલંબનથી સ્વાવલંબન તરફ હોય છે.' આ વિધાન કયા તબક્કાને લાગુ પડે છે?
- (A) વૃદ્ધિ
- (B) વિકાસ
- (C) પરિપક્વતા
- (D) કોઈ નહીં
જવાબ: (B) વિકાસ