ધોરણ 10 સામાજિક વિજ્ઞાન – 3. ભારતનો સાંસ્કૃતિક વારસો : શિલ્પ અને સ્થાપત્ય

પાષાણને છીણી અને હથોડી વડે કોતરીને આકાર બનાવનારી કલા એટલે...

સંસ્કૃત ભાષામાં સ્થાપત્ય માટે બીજો ક્યો શબ્દ વપરાય છે ?

પ્રાચીન ભારતના નગરોના મુખ્ય વિભાગોમાં એક વિભાગ ન હતો. તે શોધીને ઉત્તર લખો.

સિંધુખીણની સંસ્કૃતિમાંથી મળી આવેલાં નગરો પૈકી ક્યા નગરનું આયાજન શ્રેષ્ઠ હતું ?

કયા વગરના રસ્તાઓને ઘણા સુવિધાજનક અને આધુનીક હોવાનું માનવામાં આવે છે?

મોહેં-જો-દડો નગરની આગવી વિશેષતા કઇ હતી ?

મોહેં-જો-દડો જેવી ભૂગર્ભ ગટર યોજન વિશ્વમાં બીજા ક્યા સ્થળે છે ?

મોહેં-જો-દડો શહેરના રસ્તાઓની પહોળાઇ કેટલી હતી ?

ક્યા સમયનાં નગરોનું આયોજન સુવ્યવસ્થિત હતું ?

ગુજરાતમાંથી મળી આવેલું હડપ્પીય સંસ્કૃતિનું મહત્ત્વનું નગર ધોળાવીરા ક્યા જિલ્લામાં આવેલ છે ?

ધોળાવીરા ક્યા આવેલું છે?

લોથલ ક્યા જિલ્લામાં આવેલું છે ?

લોથલ ખંભાતના અખાતમાંથી કેટલા કિલોમીટર દૂર છે ?

ભગવાન બુદ્ધનાં અવશેષોને એક પાત્રમાં મૂકી તેના પરની અર્ધગોળાકાર ઇમારતને શું કહેશો ?

નીચેના સ્તૂપો પૈકી ક્યો એક સ્તૂપ સમ્રાટ અશોકના સમયમાં રચાયેલ નથી ?

ક્યા રાજાનો સમય બૌદ્ધ ધર્મની જાહોજલાલી અને શિલ્પ-સ્થાપત્યકલાનો યુગ હતો ?

મધ્ય પ્રદેશમાં ક્યો સ્તૂપ આવેલો છે ?

ગુજરાતમાં ક્યો સ્તૂપ આવેલો છે ?

સાંચીનો અસલ સ્તૂપ શેનો બનાવેલો હતો ?

મૌર્ય યુગમાં રચાયેલ ક્યો સ્તૂપ હાલના સ્તૂપ કરતાં કદમાં અડધો હતો ?

ક્યો બૌદ્ધ સ્તૂપ સ્થાપત્યકલાનો અમૂલ્ય નમૂનો છે ?

સ્તૂપના અંડાકાર ભાગની ટોચની ચારે બાજુ આવેલી રેલિંગને શું કહે છે ?

સમ્રાટ અશોકે સ્તંભલેખો પર શું કોતરાવ્યું હતું ?

સ્તૂપની ચારે બાજુ રચેલા ગોળાકાર રસ્તાને શું કહે છે ?

મંદિર અને પૂજાનાં સ્થળોએ આવેલા ગોળાકાર રસ્તાને શું કહે છે?

મૌર્યયુગની શિલ્પકલાનો સૌથી શ્રેષ્ઠ નમૂનો ક્યો છે ?

ધર્માજ્ઞાઓ કોતરેલા સ્તંભલેખો કોણે બનાવડાવેલા ?

સારનાથના સ્તંભની ટોચ પર ક્યા પ્રાણીની આકૃતિ છે ?

સમ્રાટ અશોકના સ્તંભલેખોની લિપિ કઇ છે ?

સ્તંભલેખો કઇ લિપિમાં કોતરાયેલા છે ?

સારનાથના સ્તંભની ટોચ પર કેટલા સિંહોની આકૃતિ છે ?

ભારતના રાષ્ટ્રીય પ્રતીક તરીકે નીચેનામાંથી ક્યા એક પ્રતીકને સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે ?

ભગવાન બુદ્ધના ઉપદેશનું સ્થળ ક્યું છે ?

સમ્રાટ અશોકનો શિલાલેખ ગુજરાતમાં ક્યા પર્વતની તળેટીમાં જોવા મળે છે ?

અમરાવતીનો સ્તૂપ કઇ શૈલીનો છે ?

નીચેના પૈકી ક્યો સ્તૂપ દ્રવિડ શૈલીનો ઉત્તમ નમૂનો છે ?

નાગાર્જુન કોંડાનો સ્તૂપ કઇ શૈલીનો છે ?

ક્યો યુગ ભારતીય કલાનો સુવર્ણયુગ કહેવાય છે ?

ભારતીય ગુપ્તકાલીન કલાના સર્વોત્તમ નમૂના ક્યા છે ?

અજંતા-ઇલોરાની ગુફાઓ ક્યાં આવેલી છે ?

ઉદયગિરિ, ખંડગિરિ, નીલગિરિ અને બાઘની ગુફાઓ ક્યા શહેરની પાસે આવેલી છે ?

ભારતનાં ક્યાં સ્થાપત્યો મનુષ્યકૃત સૌંદર્યધામો ગણાય છે?

ઍલિફન્ટાની ગુફાઓ ક્યાં આવેલી છે ?

દાર્જિલિંગની ગુફા ક્યાં આવેલી છે ?

ગુજરાતમાં જૂનાગઢના બાવાપ્યારાના ગુફા સમૂહમાં કેટલી ગુફાઓ આવેલી છે ?

ગુજરાતમાં જૂનાગઢની કઇ ગુફાઓ બે માળની છે ?

ગુજરાતમાં રાજકોટથી 70 કિલોમીટર દૂર ગોંડલ પાસેથી કઇ ગુફાઓ શોધાઇ છે ?

ગુજરાતમાં શેત્રુંજી નદીના મુખ પાસે ભાવનગર જિલ્લામાં ક્યો ડુંગર આવેલો છે ?

ગુજરાતમાં જૂનાગઢના સાણા ડુંગર પર કેટલી ગુફાઓ આવેલી છે ?

ગુજરાતના જાણીતા સાહિત્યકાર શ્રી કે. કા. શાસ્ત્રીએ કઇ ગુફાઓ શોધી હતી ?

જ્યાં એક જ પથ્થરમાં કંડારેલો 11 ફૂટ ઊંચો એક સિંહસ્તંભ છે. આ સ્તંભના શિરો ભાગે બે શરીરવાળી અને એક મુખવાળી સિંહાકૃતિ છે. - આ ગુફા કઇ ?

એક જ પથ્થરમાંથી કે ખડકમાંથી કોતરીને બનાવેલાં જગવિખ્યાત રથમંદિરો ક્યા યુગની આગવી ઓળખ છે ?

કૈલાસનાથનું અને વૈંકટપેરૂમલનું મંદિર ક્યાં આવેલું છે

નીચેની ગુફાઓ પૈકી કઇ એક ગુફા ગુજરાત રાજ્યમાં આવેલી નથી?

શિલ્પકલાક્ષેત્રે અદ્વિતીય ગણાતી ભગવાન બુદ્ધની તામ્રમૂર્તિઓ ક્યાં આવેલી છે ?

સ્થાપત્યકલાનું શ્રેષ્ઠ મંદિર ભૂમરાનું શિવમંદિર ક્યાં આવેલું છે ?

સ્થાપત્યકલાનું શ્રેષ્ઠ મંદિર લારખાનનું મંદિર ક્યાં આવેલું છે ?

પ્રાચીન ભારતનું લગભગ 200 ફૂટ ઊંચું અને અજોડ મંદિર ક્યું છે ?

થંજાવુર ખાતે આવેલું બૃહદેશ્વરનું મંદિર કોણે બંધાવ્યું હતું ?

કૈલાસનાથનું અને વેંકટપેરૂમલનું મંદિર ક્યાં આવેલું છે ?

‘મહાબલિપુરમ્’નો મંડપ અને ‘મહાબલિપુરમ્’નાં રથમંદિરો ક્યા રાજવીઓએ બનાવેલ છે ?

મંદિરોના નિર્માણક્ષેત્રે ક્યા રાજાઓનું પ્રદાન સૌથી મોટું અને નોંધપાત્ર છે ?

રથમંદિરોમાં સૌથી મોટું રથમંદિર કોનું છે ?

રથમંદિરોમાં સૌથી નાનું રથમંદિર કોનું છે ?

થંજાવુર ખાતે આવેલું બૃહદેશ્વરનું મંદિર કોણે બંધાવ્યું હતું ?

ગોપુરમ્ એટલે શું ?

પલ્લવ રાજાઓ દ્વારા બનાવવામાં આવેલ રથમંદિરોની સૌથી મહત્ત્વની લાક્ષણિકતા કઇ છે ?

મૌર્યકાળની સ્થાપત્યકલા ક્યા પ્રકારની જોવા મળે છે ?

કૃષ્ણા અને ગોદાવરી નદીઓની આસપાસના વિસ્તારમાં સાતવાહન રાજાઓના સમય દરમિયાન અનેક બૌદ્ધ સ્તૂપો બંધાયા. આ સ્તૂપો અર્ધગોળાકાર અને અંડાકાર તેમજ ઘંટાકાર ટોચવાળા છે. આ સ્તૂપોની કલાશૈલી કઇ છે ?

દ્રવિડ શૈલીના સ્તૂપનો ઉત્તમ નમુનો ક્યો છે ?

કોણાર્કનું સૂર્યમંદિર ક્યા રાજ્યમાં આવેલું છે ?

તેર માળનું ‘ગોપુરમ્’ ધરાવતું બૃહદેશ્વર મંદિર ક્યાં આવેલું છે ?

પાંડ્ય શાસકોએ બંધાવેલ મંદિરોની બહાર ઊંચી દીવાલો અને ઊંચા સુશોભિત દરવાજાઓ ક્યા નામે ઓળખાય છે ?

પલ્લવોની રાજધાની કઇ હતી ?

કોની કાંસ્યપ્રતિમા મૂર્તિકલાનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે ?

ભારતનું ભવ્ય મીનાક્ષી મંદિર ક્યાં આવેલું છે ?

મધ્ય યુગના સમયમાં બુંદેલખંડના ચંદેલ રાજપૂતોની રાજધાની કઇ હતી ?

ભારતમાં વૈભાર, વિપુલાચલ, રત્નગિરિ, ઉદયગિરિ અને શ્રમણગિરિ નામનાં પાંચ જૈનમંદિરો ક્યાં આવેલાં છે ?

અહીં આદિનાથ ભગવાન અને બીજા 20 તીર્થંકરો નિર્વાણ પામ્યા હતા. અહીં અભિનંદન નાથજી અને પાર્શ્વનાથજીનાં મંદિરો છે. અહીં ભગવાન મહાવીર પધારેલા અને અહીં કેટલાંક મુનિઓ મોક્ષ પામેલા. - ભારતનું આ સ્થળ ક્યું ?

દેલવાડાનાં જૈનમંદિરો ક્યા પર્વત પર આવેલાં છે ?

દેલવાડાનાં જૈનમંદિરો ક્યા રાજ્યમાં આવેલાં છે ?

રાજસ્થાનના દેલવાડાનાં જૈનમંદિરો ગુજરાતના ક્યા શાસકોના સમયમાં બંધાયેલાં છે ?

મોઢેરાનું સૂર્યમંદિર ગુજરાતના ક્યા જિલ્લામાં આવેલું છે ?

ગુજરાતના ...... ખાતે સૂર્યમંદિર આવેલું છે.

મોઢેરાના સૂર્યમંદિરમાં સૂર્યની કેટલી વિવિધ મૂર્તિઓ છે ?

મોઢેરાનું સૂર્યમંદિર ક્યા રાજાએ બંધાવ્યું હતું ?

મોઢેરાના સૂર્યમંદિરની સ્થાપત્ય શૈલી કઇ છે ?

આ મંદિરનું પૂર્વ દિશામાં આવેલ પ્રવેશદ્વાર એવી રીતે રચાયેલું હતું કે સૂર્યનું પ્રથમ કિરણ મંદિરની છેક અંદર ગર્ભગૃહ સુધી રેલાઇને સૂર્યપ્રતિમાના મુકુટની મધ્યમાં રહેલાં મણિ પર પડતાં સમગ્ર મંદિર પ્રકાશથી ઝળહળી ઊઠતું હતું ! આ ક્યા મંદિરનું વર્ણન છે ?

મોઢેરાના સૂર્યમંદિરનું પ્રવેશદ્વાર કઇ દિશામાં છે ?

મોઢેરાના સૂર્યમંદિરની બહારના જળકુંડની ચારે બાજુ નાનાં નાનાં કુલ કેટલાં મંદિરો આવેલાં છે ?

દિલ્લીના સુલતાન કુતબુદ્દીન ઐબકે કઇ મસ્જિદ બંધાવી હતી ?

દિલ્લીમાં ‘કુવ્વત-ઉ-ઇસ્લામ” નામની મસ્જિદ ક્યા સુલતાને બંધાવી હતી ?

‘ઢાઇ દિન કા ઝોંપડા’ એ શું છે ?

ચાંપાનેરમાં કઇ મસ્જિદ આવેલી છે ?

રાણી સિપ્રીની મસ્જિદ ક્યા શહેરમાં આવી છે ?

રુદ્રમહાલય ક્યા શહેરમાં આવેલો છે ?

અમદાવાદનું ક્યું સ્થાપત્ય દુનિયામાં જાણીતું છે ?

સહસ્ત્રલિંગ તળાવ અને રાણકી વાવ ક્યા શહેરમાં આવેલાં છે ?

અમદાવાદનું ક્યું સ્થાપત્ય તેના બારીક કોતરકામ માટે જગતભરમાં જાણીતું છે ?

મસ્જિદની અંદર જવા-આવવાના માર્ગને શું કહે છે ?

જૌનપુરમાં તુર્કી સુલતાનોએ કઇ મસ્જિદ બંધાવી હતી ?

નીચેના વિધાનો પૈકી ક્યું વિધાન ખોટું છે તે જણાવો.

અહીંના મકાનોને પૂર અને ભેજથી બચાવવા ઊંચા ઓટલા પર બાંધવામાં આવતાં હતાં. શ્રીમંત લોકોના મકાનો બે માળનાં અને પાંચથી સાત ઓરડાવાળાં હતાં, જ્યારે નીચલા વર્ગના લોકોના મકાનો એક માળનાં અને બેથી ત્રણ ઓરડાવાળાં હતાં. આ ક્યા નગરનું વર્ણન છે ?

નીચેના વિધાનો પૈકી ક્યું વિધાન ખોટું છે તે જણાવો.

નીચેના વિધાનો પૈકી ક્યું વિધાન ખોટું છે તે જણાવો.

પ્રાચીન ભારતના નગર-આયોજન ક્ષેત્રે નિપુણતા ધરાવતા શહેરના અવશેષો હાલ ગુજરાતમાં ક્યા સ્થળેથી મળી આવેલા છે ?

હડપ્પીય સંસ્કૃતિમાંથી મળી આવેલ મોહેં-જો-દડો નગર ભારતના પ્રાચીન ઇતિહાસ પર ખૂબ પ્રકાશ પાડે છે. નીચે આપેલા ચાર વિકલ્પોમાંથી ક્યો વિકલ્પ આ સંસ્કૃતિનાં સૌથી વિશિષ્ટ લક્ષણો દર્શાવે છે ?

અમદાવાદમાં ત્રણ દરવાજા નજીક કઇ મસ્જિદ આવેલી છે ?

ગુજરાતમાં શામળાની ચોરી, તાના-રીરીની સમાધિ અને કીર્તિતોરણ ક્યાં આવેલાં છે ?

ગુજરાતમાં મલાવ તળાવ ક્યાં આવેલું છે ?

દાદા હરિની વાવ ક્યાં આવેલી છે ?

રાણકી વાવ ક્યાં આવેલી છે ?

લોથલમાં વહાણ લાંગરવા માટે શું બાંધવામાં આવતું હતું ?