ધોરણ 10 સામાજિક વિજ્ઞાન – 2. ભારતનો સાંસ્કૃતિક વારસો : પરંપરાઓ : હસ્ત અને લલિતકલા

'વિશ્વ યોગ દિવસ' કઇ તારીખે ઉજવવામાં આવે છે ?

આઝાદીના આંદોલન દરમિયાન કોણે કાંતણ વણાટના ગૃહઉદ્યોગને સવિશેષ મહત્ત્વ આપ્યું હતું ?

ક્યા શહેરમાં બનાવવામાં આવતી મલમલનો તાકો (કાપડ) દીવાસળીની પેટીમાં સમાઇ જતો હતો અને વીંટીમાંથી પસાર થઇ જતો હતો ?

પાટણ શહેર ક્યા પ્રકારની સાડી માટે પ્રખ્યાત હતું ?

ઇક્ત એટલે

કચ્છના બન્ની વિસ્તારના 'જત' લોકોની અદ્ભુત સિદ્ધિ કઈ છે ?

નીચેનામાંથી ચામડાનું ક્યું સાધન ઘોડા અને ઊંટ જેવાં પ્રાણીઓ માટે પ્રચલિત નથી ?

બધી કલાઓમાં કઈ કલાનું સ્થાન સૌથી મોખરે છે ?

ભારતનો ક્યો વેદ સંગીતકલાને લગતો ગણાય છે ?

નીચેનામાંથી ક્યો પ્રકાર રાગનો નથી ?

ભારતમાં સંગીતક્ષેત્રે 'તુતી-એ-હિંદ (હિંદના પોપટ) તરીકે કોણ જાણીતું હતું ?

તાલ અને લય સાથે સૌંદર્યની અનુભૂતિ કરાવતી કલા કઇ છે ?

તમિલનાડુનો તાંજોર જિલ્લો કઈ નૃત્યશૈલીનું ઉદ્ભવસ્થાન ગણાય છે ?

કૂચીપુડી નૃત્યનો પ્રકાર ક્યા પ્રદેશ સાથે સંકળાયેલો છે ?

ક્યા નૃત્યનાં પાત્રો સુંદ ઘેરદાર કપડાં પહેરે છે અને મોટા કલાત્મક મુકુટ ધારણ કરે છે ?

‘કથન કરે સો કથક કહાવે' આ ઉક્તિ ક્યા નૃત્યના વિકાસ સાથે જોડાયેલી રહી છે

કઈ કલામાં સાક્ષર, નિરક્ષર અને આબાલવૃદ્ધ સોને મનોરંજન પૂરું પાડવાની ક્ષમતા છે ?

નાટ્યશાસ્ત્રની રચના કોણે કરી છે ?

બધી કલાઓનો સંયોગ કઇ કલામાં છે ?

નૃત્યના આદિદેવ કોણ હતા ?

ટેરાકોટા એટલે શું ?

કઈ સાડીમાં બંને બાજુએ એક જ આકાર પ્રદર્શિત થતો હોવાથી તે બંને બાજુ પહેરી શકાય છે ? આ સાડીનું નામ શું છે ?

ધમાલ નૃત્ય કરતા સીદીઓ મૂળ ક્યાંના વતની હતા ?

‘ચાળો’ નૃત્ય એટલે ક્યું નૃત્ય ?

ક્યું નૃત્ય સાગરનાં મોજાં કે એ મોજાં પર હિલોળા લેતા વહાણ જેવું દૃશ્ય ખડું કરે છે ?

નીચેના પૈકી કઇ કૃતિ કાલિદાસની છે ?

વૈજયંતીમાલા અને હેમામાલિની કઈ નૃત્યશૈલી સાથે જોડાયેલાં છે ?

ભારત સમૃદ્ધ ......... વાસ્સો ધરાવતો દેશ છે.

પ્રાચીન ભારતમાં હસ્તકલા, કસબ, હુન્નર, કારીકરી, ચિત્ર, સંગીત, નાટ્ય, નૃત્ય વગરે ............. કલાઓ પ્રવર્તતી હતી.

આજે ભારતના સાંસ્કૃતિક વારસાના પ્રતીક સમાન ............... વિદ્યાનો સમગ્ર વિશ્વે સ્વીકાર કર્યાં છે.

આજે સમગ્ર વિશ્વ ............. ના દિવસને 'વિશ્વ યોગ દિવસ' તરીકે મનાવે છે.

માનવજીવન અને ....... વચ્ચે ઘણો જ પ્રાચીન સંબંધ રહ્યો છે.

કુંભારનો ચાકડો ..... માટેનું પ્રાચીન ભારતનું પ્રથમ યંત્ર ગણી શકાય.

કાચી માટીમાંથી પકવેલા ........ વાસણો તેમજ વસ્તુઓનું ઉત્પાદન કરવા માટે ભારત પ્રાચીન કાળથી જાણીતું છે.

દક્ષિણ ભારતમાં .......... માંથી હાથથી બનેલાં માટીના વાસણોના જુના અવશેષો મળી આવ્યા છે.

ગુજરાતમાં ............. માંથી હાથથી બનાવેલા માટીનાં વાસણોના જૂના અવશેષો મળી આવ્યા છે.

વ્યક્તિના જન્મથી મરણ સુધીની યાત્રા ............ સાથે જોડાયેલી છે.

મહાત્મા ગાંધીએ ............ ના ગૃહઉદ્યોગને સવિશેષ મહત્ત્વ આપ્યું હતું.

પ્રાચીન સમયથી ભારત ......... ક્ષેત્રે જાણીતું છે.

................. ની મલમલનો તાકો દિવાસળીની પેટીમાં સમાતો હતો.

ઢાકાની સાડી .................. માંથી પસાર થઇ જતી હતી.

ગુજરાતમાં સોલંકીયુગ દરમિયાન તે વખતના ........ માં અનેક કારીગરો (સાળવીઓ) આવીને વસ્યા હતા.

પાટણનાં ....... નો હુન્નર આશરે 850 વર્ષો કરતાં પણ પ્રાચીન હોવાનું જણાય છે.

પાટણમાં બનતાં રેશમી વસ્ત્ર ....... ને પટોળાં તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

હડપ્પા અને મોહે-જો-દડોના ઉત્ખનન દરમિયાન મળેલી ........ પર પણ ભરતગૂંથણ કામ જોવા મળ્યું છે.

સિંધુખીણની સંસ્કૃતિના સમયે સિંધ, સૌરાષ્ટ્ર અને ........ નાં સ્ત્રી-પુરુષોનાં વસ્ત્રો પર ભરતકામ જોવા મળેલું છે.

ગુજરાતના .... જેતપુર ભુજ અને માંડવી સહિતના વિસ્તારો બાંધણી અને તેના પરતી મનોહર ડિઝાઇનો માટે જાણીતા છે.

ભારતમાં જરીકામના હુન્નર માટે....... શહેર જાણીતું છે.

પાષાણયુગ પછીના ધાતુયુગમાં .......... વિકસી

યુદ્ધોમાં વપરાતી ............... માં પણ પ્રાણીઓનાં ચામડાનો ઉપયોગ થતો હતો.

........ કારીગરો ધાતુઓમાંથી ઓજારો બનાવતા હતા.

ગુજરાતમાં ...... ફર્નિચર તથા લાકડાના હીંચકા માટે જાણીતાં છે.

ગુજરાતમાં ........ નાં રમકડાં જાણીતાં છે.

રાજસ્થાનનું ........ શહેર ઘરેણાંના જડતરકામ માટે જાણીતું છે.

.............એ ભારતની કેટલીક નદીના ખીણપ્રદેશાભાંથી મળી આવતો એક પ્રકારનો કીમતિ પથ્થર છે.

મુખ્યત્વે સિલિકામિશ્રિત ભૂરા કે સફેદ રંગના (કેલ્સિડોનિક) પથ્થરોને .......... તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

અકીકના પથ્થરોને અલંકારોમાં જડવા માટે ................ મોકલવામાં આવે છે.

.............. નું સ્થાન વિવિધ કલાઓમાં અગ્રિમ સ્થાને છે.

આશરે 5000 વર્ષ જૂની ............ સંસ્કૃતિના અવશેષોમાંથી ભારતીય ચિત્રકલાના પુરાવા મળી આવ્યા છે.

પાષાણયુગના આદિમાનવનાં ............... માં પશુ-પક્ષીઓનાં આલેખનો જોવા મળે છે.

.......... ના લોકો માટીનાં વાસણો ઉપર ફૂલછોડ અને ભૌમિતિક રેખાંકનોની ભાત પાડતા હતા.

........ ના ચિત્રો ભારતીય ચિત્રકલાના અજોડ નમૂના છે.

ભારતીય સંગીત સ્વર, લય અને ................. ની દૃષ્ટિએ વિશ્વમાં અલગ તરી આવે છે.

આપણા 4 વેદો પૈકી ............ એ સંગીતનો વેદ ગણાય છે.

......... ની ઋચાઓ સંગીત સાથે તાલબદ્ધ રીતે ગાવાની હોય છે.

........... માં ગાયન અને વાદન બંનેનો સમાવેશ થાય છે.

સા, રે, ગ, મ, ૫, ઘ, ની એ સંગીતના મુખ્ય ..... સ્વર છે.

સંગીતના મુખ્ય 5 રાગો ભગવાન ..... ના પંચમુખેથી ઉત્પન્ન થયા હોવાનું મનાય છે.

‘સંગીત મકરંદ' એ સંગીતશાસ્ત્રના જ્ઞાતા પંડિત .......... ઈ.સ. 900ના અરસામાં લખ્યો હતો.

.......... માં ૧૯ પ્રકારની વીણા અને 101 પ્રકારની તાલનું વર્ણન છે

સંગીત રત્નાકર એ સંગીતશાસ્ત્રના તજજ્ઞ પંડિત .......... રચ્યો હતો

પંડિત સારંગદેવ ......... ના નિવાસી હોવાથી તેઓ ભારત અને દક્ષિણ ભારતના સંગીતથી સુપરિચિત હતા.

પંડિત વિષ્ણુનારાયણ ભાતખંડે ....... ને ભારતી સંગીતનો સૌથી વધુ પ્રમાણભુત ગ્રંથ ગણાવે છે.

પંડિત અહોબલે ઈ.સ. 1665માં ઉત્તર હિંદુસ્તાની સંગીત પદ્ધતિ માટે સંગીત .......... ગ્રંથની રચના કરી હતી.

પંડિત ............ 29 પ્રકારના સ્વરો ગણાવ્યા છે.

ભારતમાં સંગીતક્ષેત્રે અમીર ખુશરો .......... તરીકે જાણીતા હતા

બૈજુ બાવરા અને તાનસેન સ્વામી ......... ના શિષ્યો હતા.

નૃત્ય શબ્દની વ્યુપત્તિ મૂળ સંસ્કૃત શબ્દ........ ઉપરથી થઇ છે

નૃત્ય એ તાલ અને લય સાથે ની અનુભૂતિ કરાવે છે.

નૃત્યકલાના આદિદેવ ભગવાન શિવ ........... ગણાય છે

ભરતનાટ્યમનું ઉદ્ભવસ્થાન તમિલનાડુ રાજ્યનો ........... જિલ્લો ગણાય છે.

ભરતમુનિરચિત ‘નાટ્યશાસ્ત્ર’ અને નંદીકેશ્વરરચિત ‘અભિનવ દર્પણ ............ નૃત્યશૈલીના આધાર-સ્ત્રોત્ ગણાય છે.

મૃણીલિની સારાભાઇ અને ગોપીકૃષ્ણ .............. નૃત્યશૈલી સાથે જોડાયેલાં છે.

વૈજયંતીમાલા અને તેમામાલિની ............. નૃત્યશૈલી સાથે જોડાયેલા છે.

............. નૃત્યશૈલીની રચના 15મી સદીના સમયમાં થઇ છે.

........... નૃત્યશૈલી આંધ્ર પ્રદેશમાં વિશેષ પ્રચલિત છે.

....... નૃત્ય કેરલ રાજ્યનું પ્રચલિત નૃત્ય છે.

............. નૃત્યની વેશભૂષા ઘેરદાર સુંદર કપડાંવાળી હોય છે.

કેરલના કવિ શ્રી વલ્લભથોળ, કલામંડલમ્, કૃષ્ણપ્રસાદ, શિવારમન વગેરેએ ............... નૃત્યશૈલીને દેશ-વિદેશમાં નામના અપાવી છે.

કથન કરે સો કથક કહાવે વાક્ય પરથી ........... નૃત્ય ઊતરી આવ્યું છે.

...... નૃત્યમાં સ્ત્રીઓ ચુડીદાર પાયજામો અને ઉપર ઘેરવાળું વસ્ત્ર પહેરે છે.

પંડિત શ્રી બિરજુ મહારાજ, સિતારામ દેવી અને કુમુદિની લાખિયા વગેરેએ .......... નૃત્યકલાને જીવંત રાખી છે.

............. નૃત્યશૈલી મુખ્યત્વે શ્રીકૃષ્ણની બાળલીલા અને રાસલીલા પર આધારિત છે.

............ નૃત્યના લાસ્ય અને તાંડવ એમ બે પ્રકાર છે.

મણિપુરી નૃત્ય કરતી વખતે રેશમનો કબજો (બ્લાઉઝ) પહેરીને કમરે પટ્ટો દોરવામાં આવે છે અને નીચે ઘેરદાર લીલા રંગનો ચણિયો ............. પહેરવામાં આવે છે.

મનોરંજન સાથે ............ એ ભારતીય નાટ્યકલાની વિશેષતા રહી છે.

ભરતમુનિએ રચેલું ....... કલાક્ષેત્ર પ્રચલિત છે.

ભરતમુનિરચિત પ્રથમ નાટકનું કથાનક .......... હતું

ગુજરાતની નાટ્યકલામાં .............. નું નામ મોખરે ગણાય છે.

શાસ્ત્રકારોએ ભવાઇને ......... નાટકો' કહ્યાં છે.

ભવાઈ એ ............... દ્વારા શરૂ કરાયેલ ગુજરાતની આશરે 700 વર્ષ જૂની નાટ્યકલા છે.

ગુજરાતની નાટ્યકલાને ............ યુગમાં પ્રોત્સાહન મળ્યું હતું.

ભવાઈ ભજવનાર ભવાયાઓ .......... વગાડી માતાજીની સ્તુતિ કરતા હોય છે.

ગુજરાતની પ્રજા ............ પ્રિય છે.

ગુજરાતના .......... "ચાળો" નૃત્ય કરે છે.

ગરબો શબ્દ ............ પરથી બન્યો છે.

સમગ્ર ગુજરાત રાજ્યમાં ........... દરમિયાન ગરબા ગવાય છે.

ગુજરાતી કવિ ............ ગોપીભાવે શ્રીકૃષ્ણના પ્રેમની રંગભરી ગરબીઓ રચી છે.

....... એટલે ગોળાકારે ફરતાં ફરતાં નૃત્ય સાથે ગાવું તે.

આપણે ત્યાં શ્રીકૃષ્ણ ભગવાને ભક્ત ............ ને રાસલીલા બતાવી હતી.

........ રાસ એ રાસનો પ્રકાર છે.

ગુજરાતમાં મોટા ભાગે નવરાત્રી અને જન્માષ્ટમી જેવા તહેવારોએ ............. રચાય છે.

......... સંપ્રદાયની અસર વધતાં રાસ વધુ લોકપ્રિય બન્યા છે

............. નૃત્ય મૂળ આફ્રિકાના અને ગીરની મધ્યમાં હાલના જાંબુરમાં વસતા સીદી લોકોનું છે.

............. લોકો પશુ-પક્ષીઓના અવાજની નકલ કરતાં કરતાં સમૂહમાં ધમાલ નૃત્ય કરે છે.

બનાસકાંઠાના વાવ વિસ્તારમાં ........ નામનું નૃત્ય જાણીતું છે

.......... વિસ્તારમાં પઢાર જાતિના લોકો પઢાર નૃત્ય કરે છે.

સૌરાષ્ટ્રના ................... લોકો કોળી નૃત્ય કરે છે.

ગુજરાતમાં .............. ના મેર અને ભરવાડ જાતિનાં નૃત્યો પણ જાણીતાં છે.