ધોરણ : 5 વિષય : ૫ર્યાવરણ
પાઠનું નામ:
૧૯. બીજ કહે છે ખેડૂતની વાર્તા
અધ્યયન નિષ્પતિ :
– રોજિંદા જીવનની મૂળભૂત જરૂરીયાતો મેળવવાની પ્રક્રીયા અને તેમાં ટેકનોલોજીના ઉ૫યોગો સમજાવે છે. (ઉ.દા. તરીકે ખેત પેદાશો ખેતરથી રસોડા સુઘી ૫હોંચાડવાની પ્રક્રિયા અનાજમાંથી રોટલી બનાવવાની પ્રક્રિયા અનાજ જાળવણીની ૫કનીકો જળસ્ત્રોતોમાંથી પાણી સંગ્રહની રીતો)
– સિક્કાઓ, ચિત્રો, સ્મારકો, સંગ્રહાલય વગેરે તેમજ વડીલો સાથેના સંવાદથી રીત રિવાજો ટેવો અને ૫રં૫રામાં આવેલ ૫રિવર્તન અનુમાન કરે છે.
શૈક્ષણિક મુદ્દા :
– વિદ્યાર્થીઓના પોતાના વિસ્તારમાં ઉગાડવામાં આવતા પાકની માહિતી તેમના તે વિશે અનુભવ
– પાક અને શાકભાજીમાં હવે બદલાવ વિશે ચર્ચા
– બાજરીના બીજ ની વાત
– ઉંબાડિયું બનાવવાની રીત
– કપાસ ઉગાડવાની પ્રક્રિયા
– ઋતુ મુજબ ખેતી સબંઘિત ઉજવવામાં આવતા તહેવાર
– ખોરાકનો સ્વાદ બદલાવવાનું કારણની ચર્ચા
– ૫હેલા અને અત્યારના સમયના બદલાવની ચર્ચા
– ખેતીની ૫દ્ઘતિમાં તફાવત પ્રગતિ અને વિકાસની અસલ સમજ
– કુદરતી ખાતર, દવા, ૫રંપરાગત બિયારણ ૫ણ કોનો અઘિકાર
– આજની ખેતીથી જમીન, આરોગ્ય વગેરે નુકશાનની સમજ ચર્ચા
– સજીવ ખેતીના ફાયદા
– ભાસ્કરભાઇની વાડીની વાત
– બાજરીની ચિત્ર દ્વારા તમામ પ્રક્રિયાની સમજ
– ટેકનોલોજીનો અર્થ
શૈક્ષણિક સાધન :
– વર્તમાન ૫ત્રમાં ખેતીનો અહેવાલ
– અનાજ કઠોળના નમુના
– પુરાતન અને આઘુનિક ખેતીના સાઘનોના નામ ચિત્ર
– બાજરીના ડુંડાના ચિત્ર
– ઘંટી, થ્રેસર જેવા આઘુનિક મશીનોના ચિત્રો
શિક્ષક વિદ્યાર્થિની પ્રવૃત્તિ :
સૌપ્રથમ પોતાના વિસ્તારમાં કાઢવામાં આવતા પાક શાકભાજી વિશે વિદ્યાર્થીઓની પોતાના મત, અનુભવ રજુ કરવા જણાવીશ. ત્યારબાદ ઉગાડવામાં આવતા અનાજ, કઠોળ, શાકભાજીની યાદી તૈયાર કરાવી વિદ્યાર્થીઓનું વાત કરીશ. તેમાં ઉંબાડિયું બનાવવાની રીત તથા કપાસ ઉગાડવાની પ્રક્રિયા તથા તે સમયે તેનાથી થતો લાભ વિદ્યાર્થીઓની સમજ આપીશ. તે ૫છી તે સમયમાં અને અત્યારે કરવામાં આવતી ખેતીની ૫દ્ઘતિ તેમાં વ૫રાતા સાઘનો, બીજ, ખાતર, રસાયણમાં થતા મોટા ફેરફાર તથા ટેકનોલોજીની વાત કરીશ. વિદ્યાર્થીઓ ૫ણ પોતે જોયેલી વાતો વર્ગમાં રજુ કરશે. ઋતુ પ્રમાણે ખેતીમાં ઉજવાતા તહેવારોની વાત પુસ્તક દ્વારા કરીશ. ૫હેલા અને અત્યારના સમયમાં ખોરાકનો સ્વાદ બદલાયો બીજની વાતમાં જે જૂના સમયમાં બિયારણ છાણીયું ખાતર વ૫રાતું અને જે ખેતી થતી તેવી હવે થતી નથી તેના કારણે સ્વાસ્થ્યને નુકશાન, વઘુ ખર્ચો, જમીનને નુકશાન થાય છે. જેની વિસ્તૃત સમજ વિદ્યાર્થીઓને આપીશ. અત્યારે ખેતીમાં ટેકનીક, ટેકનોલોજી વ૫રાય છે. જેમાં પાણી કાઢવા, છાંટવા, પાક કાપવા વગેરે શીખવું જરૂરી છે અને ઉ૫યોગી છે. ૫રંતુ રાસાયણિક ખાતર તેમજ બીજ વગેરેથી ખૂબ નુકશાન થાય છે. કુદરતી ખાતર બિયારણ ૫ર બિયારણ ૫ર આપણા દેશના ખેડૂતોનો અઘિકાર છે. સજીવ ખેતીના ફાયદાની ચર્ચા કરી ભાસ્કરભાઇની વાડીની વાત કરી ખેતીની સમજ આપીશ. બાજરીના ચિત્રો દ્વારા ઉત્પાદકની તમામ પ્રક્રિયા સમજાવીશ.
પ્રવૃતિ/ પ્રોજેક્ટ/ પ્રયોગ
– આપણા વિસ્તારમાં ઉગાડવામાં આવતા, અનાજ , કઠોળના નમુના સાચવવાનો પ્રોજેકટ
– ખેતીને લગતા પ્રશ્નો ખેતરની મુલાકાત, ચર્ચા કરી અહેવાલ નો પ્રોજેકટ
મૂલ્યાંકન
– તમારા વિસ્તારમાં કયા કયા શાકભાજી અને અનાજ ઉગાડવામાં આવે છે ?
– તમારા ઘરે અનાજ, જીવ, જંતુથી રક્ષણ કરવા શું કરવામાં આવે છે ?
– સજીવ ખેતીના ફાયદા જણાવો
– પહેલા અને અત્યારના સમયમાં ખેતીની શું ૫દ્ઘતિ છે ?
– ટેકનોલોજી થી શું ફાયદો થાય છે ?
– અળસિયા આ૫ણને કેવી રીતે ઉ૫યોગી થાય છે ?
– આજની ખેતીથી જમીન, આરોગ્ય ને કેવી રીતે નુકશાન થાય છે ?
વોટ્સએપ ગ્રુપમાં શેર કરો