ગુજરાતી સાહિત્યના અગાઉની પરિક્ષામા પૂછાયેલા શબ્દ સમૂહ માટે એક શબ્દ

૧	સહન ના કરી શકનાર	અસહિષ્ણુ
૨	નિયમિત પણે ઓછું ભોજન કરનારો	મિતાહારી
૩	જોવામાં પ્રિય લાગે તેવું	પ્રિયદર્શી
૪	સત્યને ટકાવી રાખનારી દેવી	ઋતંભરા
૫	શબને ઓઢાડવાનું કાપડ	કફન
૬	પ્રણામ કરવાની વિધિ	પાપલાગણ
૭	કોઈ પણ શાસ્ત્રની સાંકેતિક ભાષા	પરિભાષા
૮	પૈસા લીધા વિના કામ કરનાર	અવેતનિક
૯	હાથીની જેવી ચાલ ચાલનારી	ગજગામિની
૧૦	પ્રણયીજનોની નજરોનું નિશાન	તારામૈત્રક
૧૧	કમળ જેવી આંખોવાળી	કમલાક્ષી
૧૨	પૃથ્વીના પેટાળનું જ્ઞાન ધરાવનાર	ભૂગર્ભ વેત્તા
૧૩	વનમાં ઋષિમુનિઓનું નિવાસસ્થાન	આશ્રમ
૧૪	તાકીદની સખત ઉઘરાણી	તકાજો
૧૫	એક જ વાર ફળનારી સ્ત્રી	કાકવ્યંધા
૧૬	હંસના જેવી ચલ ચાલનારી	હંસગામિની
૧૭	મુર નામના એક રાક્ષસને હણનાર	મોરારી
૧૮	ઉભા રહેવાની રીત	ત્રિભંગ
૧૯	વારંવાર કહેવાયેલી ઉક્તિ	પુનરોક્તિ
૨૦	સંકેત પ્રમાણે પ્રેમીને મળવા જતી સ્ત્રી	અભિસારિકા
૨૧	કલ્પિત પર્વત	ઉદયાચળ
૨૨	પોતાની જાત સાથેની છેતરપીંડી	આત્મવંચના
૨૩	દેખીતા અર્થમાં અવળો અર્થ સૂચવતી વાણી	અવળવાણી
૨૪	આધાર વગરની તરંગી વાત	ઉટાંગ
૨૫	ઈંડામાંથી ઉત્પન્ન થનારું	અંડજ
૨૬	પાણી વગરની રેતાળ જગ્યા	મરુભૂમિ
૨૭	પોતાની જાત પર જ નિર્ભર રહેનાર	આત્મનિર્ભર
૨૮	ચાલતા ચાલતા વારંવાર ઉભા રહી જનાર	અડિયલ
૨૯	જંગલમાં વસનારો માનસ	આરણ્યક
૩૦	કોઈની સાથે સરખાવી ન શકાય તેવું	અનુપમ
૩૧	લોકોમાં કીર્તિ મેળવવાની ઈચ્છા	લોકૈષણા
૩૨	તર્ક દ્વારા કોઈ વસ્તુનો નિર્ણય કરવો તે	અનુમાન
૩૩	જેની ઉપેક્ષા ના કરવી ઘટે કે ન કરાય તેવું	અનુપ્રેક્ષ્ય
૩૪	પરિણીત જીવનથી દુર રહેનાર	બ્રહ્મચારી
૩૫	આકાશી પદાર્થોનું નિરીક્ષણ કરનારી સંસ્થા	વેધશાળા
૩૬	આશરો કે ઉત્તેજન આપનાર	પોશીંટો
૩૭	છુપા વેશે ફરનાર રાજ્યનો કર્મચારી	ગુપ્તચર
૩૮	ધીરધારનો ધંધો કરનાર	શરાફ
૩૯	મીઠું પકવવાની ક્યારી કે જમીન	અગર
૪૦	જીવાત્મા અને પરમાત્મા જુદા છે એવો વાદ	દ્વૈતવાદ
૪૧	વપરાશની ચીજોના સરકારે બાંધેલા ભાવ	ભાવનિયમન
૪૨	હું ઉતરતો છું એવો મનોભાવ	લઘુતાગ્રંથી
૪૩	ગાઈ ન શકાય તેવી કૃતિ	અગેય
૪૪	જોઈએ તેનાથી વધુ ખર્ચ કરનારું	ઉડાઉ
૪૫	જેણે મક્કમ કૃત્ય કર્યું છે તેવું	કૃતનિશ્ચયી
૪૬	નવાઈથી મુગ્ધ થયેલું	આશ્વર્યમુગ્ધ
૪૭	દીર્ઘ આયુષ્યવાળો	ચિરાયુ
૪૮	જૈન ધર્મનો પ્રવર્તક	તીર્થંકર
૪૯	જેના હાથમાં સારંગ નામનું ધનુષ્ય છે તે	સારંગપાણી
૫૦	ભોજન પછી ડાબા પડખે સુવું તે	વામકુક્ષી
૫૧	પ્રજાની માલિકીનું કરવું તે	રાષ્ટ્રીયકરણ
૫૨	બે મોટા સમુદ્રોને જોડનારી ખાડી	સામુદ્રધુની
૫૩	શિયાળુ અને ચોમાસાની વચ્ચે થતો પાક	જાયદ
૫૪	પાયા વગરની ખોટી વાતો	અફવા
૫૫	રાત્રે ભટકનાર	નિશાચર
૫૬	મીઠું પકવનારો	અગરિયો
૫૭	ચંદ્ર જેવા મુખવાળી	ચંદ્રમુખી
૫૮	પ્રાચીન ઇતિહાસનો જાણકાર	પુરાતત્વવિદ
૫૯	ચિત્ત અન્ય વિચારોમાં રોકાયેલું હોય	અન્ય મનસ્ક
૬૦	અસ્ખલિત વહેતી વાણી	વાગ્ધારા
૬૧	મર્મને જાણનાર	મર્મજ્ઞ
૬૨	દહીં વલોવવાની ક્રિયા	દધિમંથન
૬૩	પોતાની મેળે પતિ પસંદ કરવો તે	સ્વયંવર
૬૪	ખુબ જ સંકુચિત મન વાળું	કૂપમંડૂક
૧	જે નામે નહિ તેવું	અણનમ
૨	જે કલ્પના વાસ્તવિક ના હોય તે	હવાઈકિલ્લા
૩	જે પોતાના પર નિર્ભર છે તે	આત્મનિર્ભર
૪	કોઈનો જીવ લઇ શકે તેવું.	ગોઝારું
૫	જાતે જ રાંધીને ખાનાર	સ્વયંપાકી
૬	પખાલમાં પાણી ભરીને લાવી લોકને પહોચાડનાર	ભિસ્તી
૭	દેખીતી સ્તુતિ મારફતે નિંદા કરવી તે	વ્યાજસ્તુતિ
૮	દરિયાઈ લુંટારાઓ	ચાંચિયા
૯	તાકીદની સખત ઉઘરાણી	તકાજો
૧૦	જાતિની ભેળસેળ	વર્ણસંકર
૧૧	જેનું નામ પવિત્ર છે તે	પુણ્યશ્લોક
૧૨	ત્રણ કલાકનો સમય	પ્રહર
૧૩	નહિ માંગવાની વૃત્તિવાળો	અજાચક્ર
૧૪	દુઃખ ભર્યો પોકાર	આર્તનાદ
૧૫	નિરાંતે નહિ બેઠેલું	ઉભડક
૧૬	બીજીવાર પરણનાર	બીજવર
૧૭	પ્રશ્ન પૂછતા જ જવાબ આપનાર	હાજરજવાબી
૧૮	બાંધકામ માટે પાયાના પથ્થર મુકવાની વિધિ	શિલારોપણ
૧૯	બે બળદ વડે ખેચાતું ગાડું	ડમણીયું
૨૦	માદા પશુના આંચળ પરનો ભરાવદાર ભાગ	આઉં
૨૧	બ્રાહ્મણોને અપાતું ભોજન	બ્રહ્મભોજન
૨૨	કમોસમી વરસાદ	માવઠું
૨૩	ખાઈ શકાય નહિ તેવું	અભક્ષ્ય
૨૪	કોઈની મદદ વિના ચાલતો આડેધડ વહીવટ	અરાજકતા
૨૫	જેને હજાર હાથ છે તે	સહસ્ત્રબાહુ
૨૬	દિવસભરનો કાર્યક્રમ	દિનચર્યા
૨૭	માઘ મહિનામાં માટીના ઘડાના પાણીથી સ્નાન કરવું તે	માઘસ્નાન
૨૮	બેચેનીભરી શાંતિ	સન્નાટો
૨૯	પંદર દિવસે બહાર પડતું પત્ર	પાક્ષિક
૩૦	બધા રાજાઓ પર સત્તા જમાવનાર	ચક્રવર્તી
૩૧	શિવનું ભયંકર નૃત્ય	તાંડવ
૩૨	લોખંડનું બાણ	નારાય
૩૩	સાધુ-સંતના મૃતદેહ પર તે જગ્યાએ કરેલી દેરી	સમાધિ
૩૪	શબ્દની મૂળ ઉત્પત્તિ	વ્યુત્પત્તિ
૩૫	અસ્ખલિત વહેતી વાણી	વગ્વાણી
૩૬	પગથી માંડીને માથા સુધીનું	નખશિખ
૩૭	એક જ વર્ગમાં સાથે ભણનાર	સહાધ્યાયી
૩૮	પૃથ્વી પર ના હોય તેવું	અલૌકિક
૩૯	ઘૂમટો તાણેલી સ્ત્રી	સરંગટ
૪૦	આવવા-જવા પર પ્રતિબંધ	સંચારબંધી
૪૧	અધિકારી આગળ રજુ કરાતી હકીકત	કેફિયત, બયાન
૪૨	જંગલમાં પાડેલા વૃથા પોકાર જેવું	અરુન્યરુદન
૪૩	જીવ પર આવી ગયેલું	મરણિયું
૪૪	સરકાર તરફથી ખેડૂતોને ધીરવામાં આવતા નાણા	તગાવી
૪૫	જાદુ-ટોણા કરનાર	ઐન્દ્રજાલિક
૪૬	વૃદ્ધને યુવાન બનાવનારી આયુર્વેદિક પ્રક્રિયા	કાયાકલ્પ
૪૭	ટચલી આંગળી પાસેની આંગળી	અનામિકા
૪૮	મીનના જેવા નેત્રો વાળી	મીનાક્ષી
૪૯	લાંબો અને વિશાળ અનુભવ ધરાવનાર	પીઢ
૫૦	હવાઈકિલ્લા બાંધનાર	શેખચલ્લી
૫૧	સાઠ વર્ષ પુરા થયે ઉજવાતો ઉત્સવ	હીરક મહોત્સવ
૫૨	જેનું એક પણ સંતાન ન મરી ગયું હોય તેવી સ્ત્રી	અખોવન
૫૩	મુલ્ય આપ્યા વિના જોવા લીધેલો માલ	જાંગડ
૫૪	ગામને પાદર ભરવાડોનું ઘેટાં-બકરાં રાખવાનું ઠેકાણું	ઝોકડું
૫૫	ખાસ માનીતો શિષ્ય	પટ્ટશિષ્ય
૫૬	આંખના ખૂણામાં જોવાની મોહક રીત	કટાક્ષ
૫૭	મહાન વ્યક્તિનો જન્મ-દિવસ	જયંતી
૫૮	રૂઢીને ચુસ્તપણે વળગી રહેનાર	રૂઢિચુસ્ત
૫૯	જૂનાં બાંધકામોનું સમારકામ	જીર્ણોદ્ધાર
૬૦	ત્રણ કાળનો સમૂહ	કાલત્રય
૬૧	ઘી પીરસવા માટેનું વાસણ	વાઢી
૬૨	જેમાં કન્યા જાતે પતિને વરે તે	સ્વયંવર
૬૩	મરણ પામેલું	સ્વર્ગસ્થ
૬૪	જેનું આયુષ્ય લાંબુ છે તે	દીર્ઘાયુ

ન સમજાય તેવું ગૂઢ – અકળ
જેને કોઈ શત્રુ નથી તે – અજાતશત્રુ
પાપ વગરનું(નિષ્પાપ) – અનઘ
હાથીને કાબુમાં રાખવા માટેનું સાધન – અંકુશ
પિયરથી વધુને વિધિસર સાસરે વળાવી આણવી તે – આણું
ફરજ બજાવવામાં તલ્લીન – કર્તવ્યપરાયણ
વૃદ્ધ છતાં મજબુત બાંધાનું – ખખડધજ
મડદા ઉપર ઓઢાડવાનું કપડું – ખાંપણ
ગાયોને ચાલવાથી ઉડતી રજ – ગોરજ
વહાણનો મુખ્ય ખલાસી – ટંડેલ
છાતીમાં ભરાતી લાગણીનો આવેશ – ડૂમો
એકબીજામાં પરોવાયેલ – તલ્લીન

કમળની વેલ – મૃણાલિની
કરિયાણું વેચનાર વેપારી – મોદી
ઘરની બાજુની દિવાલ – કરો
ઘરનો સરસામાન – અસબાબ
ઘી પીરસવા માટેનું વાસણ – વાઢી
ચંદ્ર જેવા મુખવાળી – શશીવદની
ચૌડ પાતાળમાંનું પાંચમું પાતાળ – રસાતલ
છાપરાનો છેડાવાળો ભાગ – નેવું
છોડી દેવા યોગ્ય – ત્યાજ્ય
જીત સૂચવનારું ગીત – જયગીત
જેનું મૂલ્ય આંકી ન શકાય તેવું – અણમોલ
જોઇ ન શકાય તેવું – અદીઠું
ઝાડની છાલનું વસ્ત્ર – વલ્કલ
દહીં વલોવવાથી નીકળતું સત્વ – ગોરસ
દિશા અને કાળનો સમૂહ – દિસકાલ
દેવોની નગરી – અમરાપુરી
દોઢ માઇલ જેટલું અંતર – કોશ
ધનુષ્યની દોરી – પણછ
નાશ ન પામે એવું – અવિનાશી
નિયમમાં રાખનાર – નિયંતા
પાણીનો ધોધ – જલધોધ
પ્રવાહની મધ્યધારા – મઝધારા
બીજા કશા પર આધાર રાખતું – સાપેક્ષ
બેચેની ભરી શાંતિ – સન્નાટો
ભંડાર તરીકે વપરાતો ભાગ – ગજાર
માથે પહેરવાનું વસ્ત્ર – શિરપાઘ
માથે બાંધવાનો છોગાવાળો સાફો – શિરપેચ
મૂળમાં હોય એના જેવી જ કૃતિ – પ્રતિકૃતિ
મોહ પમાડનાર શ્રીકૃષ્ણ – મોહન
યુદ્ધે ચડેલી વિરાંગના – રણચંડી
રથ હાંકનાર – સારથિ
રહીરહીને પડતા વરસાદનું ઝાપટું – સરવડું
લાકડું વગેરેના ઘાટ ઉતારવાનું યંત્ર – સંઘાડો
વપરાશમાં ન રહેલો હોય તેવો – ખાડિયો
વસંત જેવી સુંદર ડાળી – વિશાખા
વસંત જેવી સુંદર સ્ત્રી – ફાલ્ગુની
વિનાશ જન્માવનાર કેતુ – પ્રલયકેતુ
વેદનાનો ચિત્કાર – આર્તનાદ
શબ્દની મૂળ ઉત્પત્તિ – વ્યુત્પત્તિ
શાસ્ત્રનો જાણકાર મીમાંસક
સંપૂર્ણ પતન થાય તે – વિનિપાત
સંસારની આસક્તિનો અભાવ – વૈરાગ્ય
સમગ્ર જગતનું પોષણ કરનાર – વિશ્વંભર
સાંભળી ન શકનાર – બધિર
સામાન્યથી વધારે જ્ઞાન – અતિજ્ઞાન
સૂકા ઘાસના પૂળાની ગંજી – ઓઘલી
હવાઇ કિલ્લા ચણનાર – શેખચલ્લી
હાથીનો ચાલક – મહાવત.
અણીના વખતે – તાકડે
અવાજની સૃષ્ટિ – ધ્વન્યાલોક
આંખ આગળ ખડું થઇ જાય તેવું – તાદ્શ
આખા દેશ માટેની ભાષા – રાષ્ટ્રભાષા
કુરાનના વાક્યો – આયાત
કૂવામાંથી પાણી કાઢવાનું ચામડાનું સાધન – કોસ
કોઇ પવિત્ર કે યાત્રાની જગા – તીર્થ
ખરાબ રીતે જાણીતો – નામચીન
ઘઉં વગેરેના ભરડેલા કકડા કે તેની વીની – થૂલી
ચમકની છાંટવાળો આરસપહાણ – સંગેમરમર
ચાલવાનો અવાજ – પગરવ
જગતનું નિયંત્રણ કરનાર – જગતનિયતા
જેની કોઇ સીમા નથી તે – અસીમ
જેની પત્ની મૃત્યુ પામી છે તે – વિધુર
જેની બુદ્ધિ સ્થિર છે તે – સ્થિતપ્રજ્ઞ
જ્ઞાનરૂપી નેત્રવાળી વ્યક્તિ – પ્રજ્ઞાચક્ષુ
ડાબે હાથે બાણ ફેંકી શકે તેવો – સવ્યસાચી
તત્વને જાણનાર – તત્વજ્ઞ
ધર્મમાં અંધ હોવું – ધર્માંધ
ધીરધારનો ધંધો કરનાર – શરાફ
નદીની કાંકરાવાળી જાડી રેતી – વેકરો
પગ વેડે કરવામાં આવેતો પ્રહાર – પદાઘાત
પગે ચાલવનો રસ્તો – પગદંડી
પરાધીન હોવાનો અભાવ – ઓશિયાળું
પશુપંખીની ભાષા સમજવાની વિદ્યા – કાગવિદ્યા
પાંદડાનો ધીમો અવાજ – પર્ણમર્મર
પાણીના વાસણ મૂકવાની જગ્યા – પાણિયારું
પૂર્વ તરફની દિશા – પ્રાચી
પ્રજાની માલિકીનું કરવું તે – રાષ્ટ્રીયકરણ
પ્રયત્ન કર્યા વિના – અનાયાસ
પ્રયાસથી મેળવી શકાય એવું – યત્નસાધ્ય
બપોરનું ભોજન – રોંઢો
બારણું બંધ કરવાની કળ – આગળો
ભેંસોનું ટોળું _ ખાડું
ભોજન પછી ડાબે પડખે સૂવું તે – વામકુક્ષી
મધુર ધ્વનિ – કલરવ
મરઘીનું બચ્ચું – પીલુ
મરણ પાછળ રોવું–કૂટવું તે – કાણ
રાત્રિનું ભોજન – વાળુ
લગ્ન કે એવા શુભપ્રસંગે સ્વજનોને સામે લેવા જવું તે – સામૈયું
લાંબો સમ્ય ટકી શકે તેવું – ચિરસ્થાયી
લોટને ચાળવાથી નીકળતો ભૂકો – થૂલું
વહાણ ચલાવનાર – ખલાસી
વિષ્ણુના પ્રતીક તરીકે પૂજાતો કાળો લીસો ગોળ પથ્થર – શાલિગ્રામ
વેપારીએ રાખેલ વાણોતર – ગુમાસ્તો
શેર–કસબામાં ભરાતું બજાર – ગુજરી
સગાસંબંધીમાં જન્મ મરણ વગેરેથી પાળવામાં આવતી આભડછેટ – સૂતક
સવારનો નાસ્તો – શિરામણ
સહેલાઇથી મળી શકે તેવું – સુલભ
સ્પૃહા વિનાનું – નિ:સ્પૃહ

રોગના મૂળ કારણની તપાસ – નિદાન
નોકરીમાંથી રુખસદ મળવી તે – બરતરફી
ભોગ આપવા માટે કાઢેલ ભાગ – બલિ
વહાણમાં તુતકનો નીચેનો ભાગ સાંભળનાર – ભંડારી
માર્ગ બતાવનાર – ભોમિયો
સહુની સરખી માલિકીનું – મજિયારું
ડૂબકી મારી સમુદ્રમાંથી મોતી કાઢનાર – મરજીવો
હાથીનો ચાલક – મહાવત
યુદ્ધે ચડેલી વીરાંગના – રણચંડી
પોતે ઉતરતો છે તેવો મનોભાવ – લઘુતાગ્રંથિ
લાખોની સંપત્તિનો માલિક – લક્ષાધિપતી
સાંજનું ભોજન – વાળુ
દેશ યા ધર્મ માટે કુરબાની આપનાર – શહીદ
મોહમાયા પ્રત્યે ઉદાસીનતા – વિરક્તિ
છાની વાતો જાણનાર – જાણભેદુ
કોઈના જીવનનું ટૂંકું નિરૂપણ – રેખાચિત્ર
ચડતા લોહીનું – નવલોહીયું
નાણાં લઈને દીકરીના કરાવાતાં લગ્ન – કન્યાવિક્રય
દરિયાની અંદર ગયેલો જમીનનો ફાંટો – ભૂશિર
જેની પ્રતિષ્ઠા જામેલી છે તેવું – લબ્ધપ્રતિષ્ઠિત
જેમાં બધા પરકારનો મેળ હોય તે – સામંજસ્ય
દીર્ઘ આયુષ્યવાળો – ચિરાયુ
દરિયાઈ લુટારો – ચાંચિયો
મદિરા જેવી મોહક સ્ત્રી – મદિરાક્ષિ

પાણીમાં ધોળેલુ અફીણ – કસુંબો
જોઈએ એટલું જ વાપરનાર – કરકસરિયું
ગાયને રાખવાની જગ્યા – ગૌશાળા
ખાઈ શકાય નહિ તેવું – અભાવ્ય
જળમાં ફરનારું – જળચર
જેને જાણી ન શકાય તેવું – અજ્ઞેય
છાપરાનાં નળિયાને વ્યવસ્થિત કરનાર – સંચારો
છાપાને ખબર મોકલનાર – ખબરપત્રી, પત્રકાર
કન્યા ન મળવાથી કુંવારો રહેલો – વાંઢો
દાંડી પીટીને જાહેરાત કરનાર – દાંડિયો
જેનો પતિ વિદેશ ગયેલો છે તેવી સ્ત્રી – પ્રોષિતભર્તુકા
દાબી ન શકાય તેવું – અદબ્ય
નમૂના માટે બે મૂઠી લેવાતા બે દાણા – વાનચી
પહેલી વાર બાળકના વાળ ઉતરાવવા તે ક્રિયા – ચૌલ કર્મ
બહુ બોલ-બોલ કરનારું – વાચાળ
પચ્ચીસ વર્ષે ઉજવાતો મહોત્સવ – રજત મહોત્સવ
પચાસ વર્ષે ઉજવાતો મહોત્સવ – સુવર્ણ મહોત્સવ
સાઠ વર્ષે ઉજવાતો મહોત્સવ – હીરક મહોત્સવ
પંચોતેર વર્ષે ઉજવાતો મહોત્સવ – અમૃત મહોત્સવ
સો વર્ષે ઉજવાતો મહોત્સવ – શતાબ્દી મહોત્સવ
બીજી વખત પરણનાર – બીજવર
પતિએ છોડી દીધી હોય તેવી સ્ત્રી – ત્યકતા
ભેસોનો સમૂહ – ખાડુ
માણ વગાડીને કથા કરનાર કલાકાર – માણભટ્ટ
શબ્દની મૂળ ઉત્પત્તિ – વ્યુત્પત્તિ
ત્રણ રસ્તા મળતા હોય તેવી જગ્યા – ત્રીભેટો
સાગરકિનારે દીવાવાળો મિનારો – દીવાદાંડી
કમરથી ઉપરના ભાગનું ચિત્ર – અરુણચિત્ર
અંગૂઠા પાસેની આંગળી – તર્જની