ગુજરાતી ભાષાના અગાઉ પૂછાયેલા રૂઢિપ્રયોગો અને તેમનો અર્થ

ગુજરાતી ભાષાના અગાઉ પૂછાયેલા રૂઢિપ્રયોગો અને તેમનો અર્થ

 

• અક્કલનું તાળું ઉઘડવું –બુદ્ધિ આવવી

• મનમાં ગાંઠ વાળવી -નક્કી કરવું

• બે પાંદડે થવું- સુખી-સંપન્ન થવું

• ઉચાળા ભરવા -ઘરબાર ખાલી કરીને નીકળી જવું

• વાણિયા વિદ્યા વાપરવી -ચતુરાઈ કરવી

• રેવડી દાણેદાણા કરી નાખવી- વેરવિખેર કરી નાખવું

• જીવ રેડી દેવો મન પરોવીને કાર્ય કરવું

• રાજીના રેડ થઈ જવું ખૂબ પ્રસન્ન થઈ જવું

• દૂધમાં સાકરની જેમ ભળી જવું સારી રીતે હળી મળી જવું

• હળવાફૂલ થઈ જવું હળવાશનો અનુભવ થવો

• ગળગળા થઈ જવું લાગણીથી હૈયુ ભરાઈ જવું

• કારી ન ફાવવી યુક્તિ સફળ થવી નહીં

• જાનની બાજી લગાવવી જાન કે જીવ જોખમમાં મૂકીને કામ કરવું

• ઘસી નાખવું ખૂબ મહેનત કરવી

• 

  

  

  

  

   

• પચાવી પાડવું ઉચાપત કરવી

• થાકીને ટેં થઇ જવું ખૂબ થાક લાગવો

• ચરણે ધરી દેવું અર્પણ કરી દેવું

• ગળે ઊતરવું સમજાઈ જવું

• માત થવું હારી જવું કે હાર સ્વીકારવી

• રસ પડવો -સ્વાદ લાગવો

• નિ:શબ્દ બની જવું- શાંત બની જવું

• આજીજી કરવી- આગ્રહભરી વિનંતી કરવી

• આશ્ચર્યનો પાર ન રહેવો- ખૂબ આશ્ચર્ય થવું

• જોતરાઈ જવું- કામે લાગી જવું

• દિલ દઈને -ખૂબ ઉત્સાહ અને ધગશથી

• કામમાં આત્મા રેડી દેવો -પૂરેપૂરી લગનથી કામ કરવું

• પગરણ માંડવા- શરૂઆત કરવી

• દિલ દ્રવી ઉઠવું -ખૂબ દુઃખ થવું

• કામમાં એકરૂપ થવું -કામમાં તલ્લીન થવું

• ખાંડાની ધારે ચાલવું -જોખમ વેઠવું

• અમી વાદળી ઊઠવી -કૃપા થવી

• ઓડનું ચોડ કરવું- સાવ ઊંધું કરવું

• એકડિયા બગડિયાની જેમ- શિખાઉની જેમ

• વાતોના વડા કરવા -નકામી લાંબી વાતો કરવી

• રસ પડવો-મજા પડવી

• 

  

  

  

  

  

• આંખે ચક્કર આવવા -તમ્મર આવવાથી ન દેખાવું

• જીવ તાળવે ચોંટવો- જાણે હમણાં જીવ જશે એવી સ્થિતિમાં હોવું

• જીવ અડધો થઈ જવો -ચિંતાથી વિહવળ થઇ જવું

• દિલનો ટુકડો હોવું -ખૂબ વહાલાં હોવું

• જાત ઘસવી- બીજા માટે દુઃખ વેઠવાં

• કાળના મુખમાં રહેવું -જોખમ ખેડવું

• ઝંખવાણા પડી જવું -છોભીલા પડી જવું

• સ્તબ્ધ થઈ જવું- આશ્ચર્યચકિત થઈ જવું

• ઠાવકાઈથી કહેવું -ગંભીરતાથી કહેવું

• મોતિયાં મરી જવાં -હિંમત હારી જવી

• તરબતર કરી દેવા ભરપૂર કરી દેવું

• બાવાના બેય બગડવાં બંને બાજુ નુકસાન થવું

• હૈયે તેવું હોઠે એકદમ સાફ મનના હોવું

• દંગ રહી જવું આશ્ચર્ય થવું

• એકરાગ થવું સંપ થવો

• નાડ પારખવી વલણ ઓળખી જવું

• બેય હાથે આરતી ઉતારવી મહેરબાની કરવી

• સોનાના પારણામાં ઝૂલવું શ્રીમંતાઈમાં ઉછેર થવો

• ફટકો પડવો ખોટ કે નુકસાન થવું

• પાણીના રેલાની માફક વહી જવું ઝડપથી નાશ પામવું

• ભરાઈ પડવું- ફસાઈ જવું

• દિગ્મૂઢ બની જવું -આશ્ચર્યચકિત થવું

• દરિયાવ દિલ હોવું -ઉદાર દિલવાળા હોવું

• આંકડા માંડવા ગણતરી કરવી

• જીભ કપાઈ જવી બોલાતું એકદમ બંધ થઈ જવું

• સાત ખોટનો દીકરો ખૂબ લાડકો દીકરો

• સૌ સારાં વાના થવા બધી રીતે સારું થવું

• કાળવાણી ઉચ્ચારવી આપત્તિજનક ભવિષ્યવાણી કહેવી

• પેટનો ખાડો પૂરવો ભૂખ સંતોષવી

• આંચ ન આવવી થોડી પણ મુશ્કેલી ન પડવી

• સૂર પૂરવો હા માં હા કે ના માં ના કેહેવી

• હામ ન હોવી હિંમત ન હોવી

• માઝા છાંડવી મર્યાદા ઓળંગવી

• પેટ મોટું હોવું ઉદાર દિલના હોવું

• રંગમાં ભંગ પડવો આનંદમાં વિક્ષેપ પડવો

• ચીંથરાં ફાડવાં સાવ નકામાં પ્રયત્ન કરવા

• હિલોળે ચડવું કિલ્લોલવું

• તાલાવેલી લાગવી ખૂબ આતુરતા થવી

• ઢીલા ઢસ થઈ જવું સાવ ઢીલા થઈ જવું

• ગેડ બેસવી સમજણ પડવી

• લાજ જવી આબરુ જવી

• મનમાં સમસમી રહેવું ધૂંધવાઇ ઊઠવું

• કોઠી સ્થાપવી પાયો નાખવો

• ખુશીનો પાર ન રહેવો અત્યંત આનંદ થવો

• ઢીલા ઢફ થઈ જવું હતાશ કે નિરાશ થઈ જવું

• રુવાડા બેઠા કરી દેવા ખૂબ અસર થવી

• ખાતર પડવું ચોરી થવી

• જીવ સટોસટનો જંગ ખેલવો આમરણ લડાઈ કે યુદ્ધ લડવું

• લક્ષ્મીની છોળો ઉછળવી પુષ્કળ પ્રમાણમાં ધન કે સંપત્તિ હોવી

• ઝીણા જીવના હોવું સંકુચિત મનના હોય

• વાત માંડીને કહેવી વિગતવાર વાત કહેવી

• વાતમાં મર્મ હોવો વાતમાં કંઈક રહસ્ય હોવું

• કણમાંથી મણ થવુ થોડામાંથી ઘણું થવું

• જીવ પરોવવો એકચિત્ત થઈ જવું

• આઘાત છવાઈ જવો દુઃખની તીવ્ર લાગણી થવી

• વેતરણમાં પડવું જોઈતી ગોઠવણ કરવી

• દુકાળમાં અધિક માસ ખરાબ સમયમાં વધારો થવો

• વાત લમણામાં રહી જેવી -યાદ રહી જવું

• વ્હાણાં વાઈ જવાં- સમય જતો રહેવો

• ડાંડાઈ કરવી- આળસ કરવી

• અંતર અજવાળવું- જ્ઞાનનો પ્રકાશ ફેલાવવો

• મંડી પડવું -શરૂ કરવું

• ટાપસી પૂરવી ચાલતી વાતને ટેકો આપવો

• પાટી મેલાવવું દોડવવું

• પસીનામાં રેબઝેબ થઈ જવું પરસેવે લથપથ થઈ જવું

• માજા મૂકવી મર્યાદા ત્યજી દેવી

• ખાલી ઘોડા દોડાવવા સાવ નકામા વિચારો કરવા

• જીભના ઝપાટા મારવા આ તરફ કે પેલી તરફ બોલવું

• કાપલો કાઢી નાખવો બધું ખાઈ જવું

• ઈનકાર કરવો અસ્વીકાર કરવો

• ભાન આવી જવું સમજ આવી જવી

• આજીજી કરવી વિનંતી કરવી

• ઉગારી લેવું આફતમાંથી બચાવી લેવું

• વાત કળાઈ જેવી વાત સમજાઈ જવી

• રાડ ફાટી જવી ભયથી કે બીકથી ચીસ પડાઈ જવી

• વદન કરમાઈ જેવું નિરાશ થઈ જવું

• ઉમેદ બર ન આવવી આશા સફળ ન થવી

• શાખ જમાવવી પ્રતિષ્ઠા ઊભી કરવી

• એકના બે ન થવું પોતાની વાત પર મક્કમ રહેવું

• ગળગળા થઈ જવું એકદમ ભાવુક થઈ જવું

• સડક થઇ જવું આશ્ચર્યમૂઢથઈ જવું

• ઢંઢેરો પીટવો -જાહેરાત કરવી

• છાતીનાં પાટિયાં બેસી જવાં- હિંમત હારી જવી

• વહેમનું ઓસડ ન હોવું -વહેમનો ઉપાય ન હોવો

• લાલ પીળા થઇ જવું -ખૂબ ગુસ્સે થઇ જવું

• ગામનું નાક હોવું -ગામની શોભા હોવી

• ઊભી પૂંછડીયે નાસવું -ગભરાઈને ભાગવું

• તડકી છાંયડી જોવી- સુખદુઃખ અનુભવવું

• લહાવો લેવો- આનંદ કરવો

• મૂછ મરડવી -બડાશ મારવી

• હેલે ચઢવું- આનંદ કરવો

• પોરો ખાવો -આરામ કરવો

• માયા મૂકવી મમતા છોડી દેવી

• માત કરવું હરાવવું

• આંખ આડા કાન કરવા વાતને ધ્યાનમાં ન લેવી

• મોંમાં આંગળાં નાખીને બોલાવવું પરાણે બોલાવવું

• મન ભીંતોમાં ભમવું મન કોઈ જગ્યાએ સ્થિર ન હોવું

• મોંમા મગ ભરવા મૂંગા રહેવું

• દળદર ફિટવું ગરીબાઈ દૂર થઇ જવી

• આંખમાં ચમક આવવી ઉત્સાહ થવો

• ધૂન વળગવી રઢ લાગવી

• જીવ લઈને નાસવું જીવ બચાવવા ઝડપથી દોડવું

• ચૂં કે ચાં ન થવું કંઈ પણ બોલવું નહીં

• એકના બે ના થવું પોતાની વાતમાં મક્કમતા રાખવી

• હાંજા ગગડી જવા ભયથી થથરી જવું

• ગજુ ન હોવું પોતાની શક્તિ બહારની વાત હોવી

• જીવ પડીકે બંધાવો ભારે ચિંતા થવી

• ભોંયમાં પેસી જવાનું મન થવું ખૂબ જ શરમાવું

• બકરી બની જવું ડરી જવું

• ઘેલું લાગવું લગની લાગવી

• રાતાચોળ થઇ જવું ક્રોધે ભરાવું

• બેડલો પાર થવો ધાર્યું કામ સફળ થવું

• ઘરનો મોભ તૂટી પડવો ઘરની મુખ્ય વ્યક્તિનું મૃત્યુ થવું

• આંખો ભીની થવી આંખમાં આંસુ આવવા

• ખેરાત કરવી દાન આપવું

• જીવમાં જીવ આવવો બીક દૂર થતાં સ્વસ્થ થઈ જવું

• નિકંદન કાઢવું જડમૂળમાંથી સંપૂર્ણપણે નાશ કરવું